KimDemis
Aktif Üye
Atatürk Üniversitesi Yerleşkesi’nde Biyoçeşitlilik Uygulama Araştırma Merkezi’nde yaklaşık 5 bin metrekare kapalı alana sahip ‘Biyoçeşitlilik Bilim Müzesi’nin konseyimi çalışmaları devam ediyor. Bünyesinde yaklaşık 10 bin cins ve 250 bin örnekten (bitki, böcek, kuş, balık, göğüslü hayvan ve fosil) oluşan koleksiyon bulunan müzede lantae (bitki) biyoçeşitlilik ve animalia (hayvan) biyoçeşitlilik laboratuvarlarında binlerce örnek yer alıyor.
Bu laboratuvarlara araştırmacılar, idarenin belirlediği şifre ile girip çalışma yapabiliyor. 65 milyon yıl evvel hayatış dinozor replika koleksiyonların yanı sıra milimetrenin 4’te 1’inden küçük, yalnızca mikroskopla görülebilen çeşitler de bulunan müzede çalışmalar ‘Korumak için tanımak gerekir’ mottosuyla cins ve örnek açısından Türkiye’nin en güçlü müzesi olma pozisyonundaki ‘Biyoçeşitlilik Bilim Müzesi’nin tamamlanmasına yönelik çalışmalar süratle sürdürülüyor.
ÇAĞDAŞ PROJE
Uluslararası standartlarda bir müze hazırladıklarını belirten Biyoçeşitlilik Uygulama Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Levent Gültekin, şunları kaydetti:
“Atatürk Üniversitesi’nin bilimsel birikimini, bilimsel koleksiyonlarını bir ortaya getirerek araştırma merkezi ve müzenin birlikte işletileceği çağdaş bir proje gerçekleştirip, bilimin toplumla paylaşıldığı bir platform oluşturmak ana gayemiz. Müze bünyesinde Atatürk Üniversitesi’nin 65 yıllık geçmişine dayalı, bizim de özel çalışma ve uğraşlarımızla bir ortaya getirdiğimiz 10 bin cins ve 250 bin örnekten oluşan biyoçeşitlilik koleksiyonu mevcut. Türkiye’deki ulusal biyoçeşitlilik raporlarına baktığımızda yaklaşık 31 bin cinse tekabül etmekte. Biz şu anda Türkiye’nin ulusal biyoçeşitlilik koleksiyonunun üçte birine sahip durumdayız. Ana maksadımız ülkemizin bu manadaki biyolojik varlıklarını ortaya çıkarıp, topluma tanıtıp ve korunması gerekliliğini göstermek. Müzemizin bir mottosu var, ‘Korumak için tanımak gerekir’ diye. Buradan yola çıkarak tiplerin tanımlanması, isimlendirilmesi, bilime ve topluma kazandırılarak korunması temel amacımız.”
DİNAZOR İSKELET KOLEKSİYONLARI
Dinozor replika iskelet koleksiyonlarının da müzede yer almasıyla ilgili bilgi veren Gültekin, “Bu hayvanlar Anadolu coğrafyasında yaşamamış ötürüsıyla öteki kıtalara ilişkin örnekler, bunlar majör hayvanlar. 65 milyon yıl evvel kuşakları tükenmiş. 1 milimetrenin 4’te 1’inden küçük canlılar da var koleksiyonumuzda. Bunları şüphesiz ki topluma, genç jenerasyonlara tabiat ve çeşitleri tanıtma manasında etkileyici olması açısından hazırlatmış durumdayız. Standımızda yüklü olarak böcek koleksiyonları yer almakta. Biyolojik bilimlerde atasözü üzere bir şey var; ‘Biyolojik bilimler hayal edilerek öğrenilmez’. Bunun görülmesi gerekir, siz bir şey yazarsınız, okursunuz öteki bir şey hayal edersiniz, lakin gerçek numune oburdur. Proje konseptimiz ‘Doğa Tarihi Müzesi’. Projemizin ismi ‘Biyoçeşitlilik Bilim Müzesi’ fakat konsept olarak ‘Doğa Tarihi Müzesi’dir. Temel amacımız, ana sınıfından başlayarak toplumun her yaş düzeylerine kadar tabiat muhafaza şuuru oluşturma, bilgi aktarma ve genç kuşaklara araştırmacılık ruhunu aşılamak. Bunu batılı kullanmış biz niye yapmayalım. Bizim daha faal projeler üretiyor olmamız gerekir” dedi.
‘GENÇ TAKSONOMİSTLERİ YETİŞTİRMEK İSTİYORUZ’
Canlıları sınıflandırmanın teori ve uygulamaları olarak tabir edilebilen çeşitlerin sahip olduğu özelliklere bağlı incelenip gruplandırılmasını içeren taksonomi bilimi konusunda da çalıştıklarını kaydeden Gültekin, kendisinin de taksonomist olduğunu söylemiş oldu. Gültekin, şöyleki devam etti:
“Bir küme canlının, böcek familyasının ‘curculionidae’ Türkiye’de biyoçeşitliliğini ortaya çıkarmaya çalışıyorum. Bunların gerek Türkiye’de gerek dünyada kaç tane tipi var ekosistemdeki rolleri neler, bunların müdafaa statüleri neler? Bunu yapabilmek için dünyadaki, Türkiye’deki durumunu ortaya çıkarmak gerekir. Dünyada tanılanmamış tiplerle de karşılaşıyoruz. Ülkemiz bu manada fazlaca güçlü. Yalnızca ben 50’den çok bilim için yeni cins isimlendirmiş, literatüre kazandırmış durumdayım. Biroldukça hocamız var bu türlü bu hususta araştırma yapan. Bunu daha da geliştirilerek bilim kültürü oluşturulması bu müzenin en değerli misyonlarından biri. Aslında genç taksonomistleri yetiştirmek için oluşturduğumuz bir araştırma merkezi. En son gayemiz bu manada Türkiye’nin biyoçeşitlilik ögelerini, cinslerini belirleyip muhafaza altına alıp genetik malzemeye sahip çıkmak. Zira bunlar hayli süratli bir biçimde yok olmakta. Günümüzde şu unda tahminen de insanlık tarihinin en müthiş düzeyde cinslerin kaybı kelam konusu. Şu ana kadar dünyada tanımlanmış 2 milyon çeşit var. 8 milyon cinsin daha var olabileceği varsayım edilmekte. Biz daha insanlık olarak bu işin başındayız. Türkiye’de bu mevzular biraz ihmal edilmiş, ulusal bir projeye muhtaçlık var. Rektörümüz Prof. Dr. Ömer Çomaklı’nın takviyesi bu projenin gerçekleşmesinde kilit rol oynamış durumda. Yaptığımız tüm çalışmalar Atatürk Üniversitesi’nin öz kaynaklarıyla geliştirilmiş. Tabi bunun ulusal boyuta taşınıp daha da geniş çerçevede geliştirilmesi değer arz etmektedir.”
Çeşitleri araştırıp ne olduğuna karar vermenin uzun soluklu araştırma olduğunu kaydeden Gültekin, “Türkiye’de bir ‘Taksonomi Okulu’, ‘Taksonomi Enstitüsü’ kurma yolundayız. Son vakit içinderda Sayın Cumhurbaşkanı’mızın da bu hususta biyoçeşitliliğin korunması ve sürdürülebilirliği hususlarına ihtimam gösterdiğini takip ediyoruz. Bizim projemizi de kendisine tanıtmayı, arz etmeyi, takviyelerini almayı epeyce istek ederiz” dedi.
Bu laboratuvarlara araştırmacılar, idarenin belirlediği şifre ile girip çalışma yapabiliyor. 65 milyon yıl evvel hayatış dinozor replika koleksiyonların yanı sıra milimetrenin 4’te 1’inden küçük, yalnızca mikroskopla görülebilen çeşitler de bulunan müzede çalışmalar ‘Korumak için tanımak gerekir’ mottosuyla cins ve örnek açısından Türkiye’nin en güçlü müzesi olma pozisyonundaki ‘Biyoçeşitlilik Bilim Müzesi’nin tamamlanmasına yönelik çalışmalar süratle sürdürülüyor.
ÇAĞDAŞ PROJE
Uluslararası standartlarda bir müze hazırladıklarını belirten Biyoçeşitlilik Uygulama Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Levent Gültekin, şunları kaydetti:
“Atatürk Üniversitesi’nin bilimsel birikimini, bilimsel koleksiyonlarını bir ortaya getirerek araştırma merkezi ve müzenin birlikte işletileceği çağdaş bir proje gerçekleştirip, bilimin toplumla paylaşıldığı bir platform oluşturmak ana gayemiz. Müze bünyesinde Atatürk Üniversitesi’nin 65 yıllık geçmişine dayalı, bizim de özel çalışma ve uğraşlarımızla bir ortaya getirdiğimiz 10 bin cins ve 250 bin örnekten oluşan biyoçeşitlilik koleksiyonu mevcut. Türkiye’deki ulusal biyoçeşitlilik raporlarına baktığımızda yaklaşık 31 bin cinse tekabül etmekte. Biz şu anda Türkiye’nin ulusal biyoçeşitlilik koleksiyonunun üçte birine sahip durumdayız. Ana maksadımız ülkemizin bu manadaki biyolojik varlıklarını ortaya çıkarıp, topluma tanıtıp ve korunması gerekliliğini göstermek. Müzemizin bir mottosu var, ‘Korumak için tanımak gerekir’ diye. Buradan yola çıkarak tiplerin tanımlanması, isimlendirilmesi, bilime ve topluma kazandırılarak korunması temel amacımız.”
DİNAZOR İSKELET KOLEKSİYONLARI
Dinozor replika iskelet koleksiyonlarının da müzede yer almasıyla ilgili bilgi veren Gültekin, “Bu hayvanlar Anadolu coğrafyasında yaşamamış ötürüsıyla öteki kıtalara ilişkin örnekler, bunlar majör hayvanlar. 65 milyon yıl evvel kuşakları tükenmiş. 1 milimetrenin 4’te 1’inden küçük canlılar da var koleksiyonumuzda. Bunları şüphesiz ki topluma, genç jenerasyonlara tabiat ve çeşitleri tanıtma manasında etkileyici olması açısından hazırlatmış durumdayız. Standımızda yüklü olarak böcek koleksiyonları yer almakta. Biyolojik bilimlerde atasözü üzere bir şey var; ‘Biyolojik bilimler hayal edilerek öğrenilmez’. Bunun görülmesi gerekir, siz bir şey yazarsınız, okursunuz öteki bir şey hayal edersiniz, lakin gerçek numune oburdur. Proje konseptimiz ‘Doğa Tarihi Müzesi’. Projemizin ismi ‘Biyoçeşitlilik Bilim Müzesi’ fakat konsept olarak ‘Doğa Tarihi Müzesi’dir. Temel amacımız, ana sınıfından başlayarak toplumun her yaş düzeylerine kadar tabiat muhafaza şuuru oluşturma, bilgi aktarma ve genç kuşaklara araştırmacılık ruhunu aşılamak. Bunu batılı kullanmış biz niye yapmayalım. Bizim daha faal projeler üretiyor olmamız gerekir” dedi.
‘GENÇ TAKSONOMİSTLERİ YETİŞTİRMEK İSTİYORUZ’
Canlıları sınıflandırmanın teori ve uygulamaları olarak tabir edilebilen çeşitlerin sahip olduğu özelliklere bağlı incelenip gruplandırılmasını içeren taksonomi bilimi konusunda da çalıştıklarını kaydeden Gültekin, kendisinin de taksonomist olduğunu söylemiş oldu. Gültekin, şöyleki devam etti:
“Bir küme canlının, böcek familyasının ‘curculionidae’ Türkiye’de biyoçeşitliliğini ortaya çıkarmaya çalışıyorum. Bunların gerek Türkiye’de gerek dünyada kaç tane tipi var ekosistemdeki rolleri neler, bunların müdafaa statüleri neler? Bunu yapabilmek için dünyadaki, Türkiye’deki durumunu ortaya çıkarmak gerekir. Dünyada tanılanmamış tiplerle de karşılaşıyoruz. Ülkemiz bu manada fazlaca güçlü. Yalnızca ben 50’den çok bilim için yeni cins isimlendirmiş, literatüre kazandırmış durumdayım. Biroldukça hocamız var bu türlü bu hususta araştırma yapan. Bunu daha da geliştirilerek bilim kültürü oluşturulması bu müzenin en değerli misyonlarından biri. Aslında genç taksonomistleri yetiştirmek için oluşturduğumuz bir araştırma merkezi. En son gayemiz bu manada Türkiye’nin biyoçeşitlilik ögelerini, cinslerini belirleyip muhafaza altına alıp genetik malzemeye sahip çıkmak. Zira bunlar hayli süratli bir biçimde yok olmakta. Günümüzde şu unda tahminen de insanlık tarihinin en müthiş düzeyde cinslerin kaybı kelam konusu. Şu ana kadar dünyada tanımlanmış 2 milyon çeşit var. 8 milyon cinsin daha var olabileceği varsayım edilmekte. Biz daha insanlık olarak bu işin başındayız. Türkiye’de bu mevzular biraz ihmal edilmiş, ulusal bir projeye muhtaçlık var. Rektörümüz Prof. Dr. Ömer Çomaklı’nın takviyesi bu projenin gerçekleşmesinde kilit rol oynamış durumda. Yaptığımız tüm çalışmalar Atatürk Üniversitesi’nin öz kaynaklarıyla geliştirilmiş. Tabi bunun ulusal boyuta taşınıp daha da geniş çerçevede geliştirilmesi değer arz etmektedir.”
Çeşitleri araştırıp ne olduğuna karar vermenin uzun soluklu araştırma olduğunu kaydeden Gültekin, “Türkiye’de bir ‘Taksonomi Okulu’, ‘Taksonomi Enstitüsü’ kurma yolundayız. Son vakit içinderda Sayın Cumhurbaşkanı’mızın da bu hususta biyoçeşitliliğin korunması ve sürdürülebilirliği hususlarına ihtimam gösterdiğini takip ediyoruz. Bizim projemizi de kendisine tanıtmayı, arz etmeyi, takviyelerini almayı epeyce istek ederiz” dedi.