celikci
Yeni Üye
Ütopya, edebi yapıtların bir tipi olmasının ötesinde değerli manalar içeriyor. Söz köken itibariyle toprak/ülke/yer manasına gelen topos ile ona ‘u’ öneki getirilmesinden oluşuyor.
Söz konusu kavram Nişanyan Sözlüğü’nde “Yeni Latince utopia “siyasi bir ideali tabir etmek için tasarlanan hayali ülke” sözcüğünden alıntıdır. (İlk kullanması: 1516 Sir Thomas More, İng. muharrir ve siyaset adamı.) Bu sözcük Eski Yunanca oú ?? “değil” ve Eski Yunanca tópos ????? “ülke, yer” sözcüklerinin bileşiğidir” diye tanımlanıyor.
Ütopyanın literatüre girmesi Thomas More’un birebir isimli yapıtla olduğu kabul ediliyor. Lakin bunun eksik bir tarif olduğunu lisana getirenler de azınlıkta değil. Kelam konusu görüşü savunanlara bakılırsa Sümer tabletlerinden itibaren insanlık ütopyalarını lisana getirmeye başladı.
GENİŞ BİR KÜLLÜYAT
Dünya yazını ütopya konusunda geniş bir külliyata sahip. Türklerin ütopyayla tanışmasının tarihi çok eskilere giderken çeşitle ilgili literatürde kabul nazarancek yapıtların ortaya çıkışı Osmanlı Devleti’nin son periyotlarına denk geliyor. Yeni Osmanlı hareketinin kıymetli isimlerinden Mitat Paşa, Ziya Paşa ve Namık Kemal bu alanda öne çıkan isimler.
EZBER BOZAN ÇIKIŞ
Ancak bu isimlerin haricinde o denli bir isim var ki yazdıklarıyla ezber bozdu… Gaspıralı İsmail… Türkçülük ve sosyalizm konusunda hem teorik hem pratik manada attığı adımlarla yakın devrin en değerli isimlerinden birisi oldu. Osmanlı aydınları içinde yaygın olan ‘Rüya’ yazma geleneğine Gaspıralı İsmail de sahipti. Düş, Osmanlı aydınları için ülkülerini lisana getirdikleri eser manasına geliyordu. Gaspıralı da buradan yola çıkarak eserler verdi. Bayanların toplumsal ve ekonomik hayata iştiraki noktasında devrine nazaran ilerici fikirlere sahip olan Gaspıralı İsmail’in bayanlarla ilgili ‘Kadınlar Ülkesi’ ismini taşıyan düşü çarpıcı satırlara sahip. Bayanların durumunu göstermesi ismine bir kurmaca kaleme alan Gaspıralı İsmail, yapıtında Molla Abbas isimli karakterinin bayanların hakim olduğu bir topluluğun eline esir düşmesini anlatıyor Bayanlar Ülkesi’nde. Eser bugünün erkek hâkim toplumunu anlamak ismine da vurucu sözler içeriyor.
SADIK USTA’NIN ARAŞTIRMASI
Yazar Sadık Usta Türk Ütopyaları Osmanlı’dan Cumhuriyet Dönemi’ne Özgürlüğü Düşlemek kitabında kelam konusu yapıta ait zihin açıcı bilgiler veriyor:
*Ülkede Arapçaya misal bir lisan konuşulmaktadır. Yabancı esirlerin hoş (erkek) olanları tıpkı öbür Müslüman ülkelerdeki bayan esirler üzere yöneticilerin haremine alınırlar.
*Burada her şey Müslüman ülkelerdeki üzeredir, ancak toplumsal roller ve cinsiyet alakaları tepetaklak olmuştur. O denli ki esirlerin etrafında dolaşan bayanlar, onları neredeyse bakışlarıyla delmektedir.
*Esir erkeklerde vücutlarını kapamaları ve kendilerini bayan bakışlarından muhafazaları istenir.
*Eğlencelin semazenleri erkeklerdir. Müzikler onların ağızlarından dökülür, çalgıyı onlar çalar.
“BATMAYA MAHKUMDUR”
Kadınlar Ülkesi’nin hükümdarının söylemiş oldukleri ise yapıtı daha ilgi cazibeli kılıyor. Bayanlar Ülkesi hükümdarı yapıtın bir öbür kahramanı Molla Abbas’a şunları söyler:
Sizin ülkeniz batmaya mahkumdur. Er şahıstan asker olur mu? Er kişi baş keser mi? Çocuk bakmaktan ve aş pişirmekten öteki bunlar neye fayda? Saçları üzere akılları da kıt değil mi bunların. (…) Bayan ve erkek eşitliği ne demek? bu biçimde ömrün temeli yıkılır. adamların bayanlar üzere devlet işlerine girmesi büyük bir felakettir.
Eser, ütopyanın özelliklerini barındırması ve periyodun cinsiyet rollerine ait göndermelerde bulunması niçiniyle pek değerli bir pozisyonda bulunurken 1890 yılında devrin Tercüman gazetesinde yirmi bir kısım halinde yayımlanır. Bayanlar Ülkesi yıl olarak hangi periyoda işaret eder bilinmez lakin coğrafya olarak Afrika civarı olduğu yapıttan anlaşılır.
Okumaya devam et...
Söz konusu kavram Nişanyan Sözlüğü’nde “Yeni Latince utopia “siyasi bir ideali tabir etmek için tasarlanan hayali ülke” sözcüğünden alıntıdır. (İlk kullanması: 1516 Sir Thomas More, İng. muharrir ve siyaset adamı.) Bu sözcük Eski Yunanca oú ?? “değil” ve Eski Yunanca tópos ????? “ülke, yer” sözcüklerinin bileşiğidir” diye tanımlanıyor.
Ütopyanın literatüre girmesi Thomas More’un birebir isimli yapıtla olduğu kabul ediliyor. Lakin bunun eksik bir tarif olduğunu lisana getirenler de azınlıkta değil. Kelam konusu görüşü savunanlara bakılırsa Sümer tabletlerinden itibaren insanlık ütopyalarını lisana getirmeye başladı.
GENİŞ BİR KÜLLÜYAT
Dünya yazını ütopya konusunda geniş bir külliyata sahip. Türklerin ütopyayla tanışmasının tarihi çok eskilere giderken çeşitle ilgili literatürde kabul nazarancek yapıtların ortaya çıkışı Osmanlı Devleti’nin son periyotlarına denk geliyor. Yeni Osmanlı hareketinin kıymetli isimlerinden Mitat Paşa, Ziya Paşa ve Namık Kemal bu alanda öne çıkan isimler.
EZBER BOZAN ÇIKIŞ
Ancak bu isimlerin haricinde o denli bir isim var ki yazdıklarıyla ezber bozdu… Gaspıralı İsmail… Türkçülük ve sosyalizm konusunda hem teorik hem pratik manada attığı adımlarla yakın devrin en değerli isimlerinden birisi oldu. Osmanlı aydınları içinde yaygın olan ‘Rüya’ yazma geleneğine Gaspıralı İsmail de sahipti. Düş, Osmanlı aydınları için ülkülerini lisana getirdikleri eser manasına geliyordu. Gaspıralı da buradan yola çıkarak eserler verdi. Bayanların toplumsal ve ekonomik hayata iştiraki noktasında devrine nazaran ilerici fikirlere sahip olan Gaspıralı İsmail’in bayanlarla ilgili ‘Kadınlar Ülkesi’ ismini taşıyan düşü çarpıcı satırlara sahip. Bayanların durumunu göstermesi ismine bir kurmaca kaleme alan Gaspıralı İsmail, yapıtında Molla Abbas isimli karakterinin bayanların hakim olduğu bir topluluğun eline esir düşmesini anlatıyor Bayanlar Ülkesi’nde. Eser bugünün erkek hâkim toplumunu anlamak ismine da vurucu sözler içeriyor.
SADIK USTA’NIN ARAŞTIRMASI
Yazar Sadık Usta Türk Ütopyaları Osmanlı’dan Cumhuriyet Dönemi’ne Özgürlüğü Düşlemek kitabında kelam konusu yapıta ait zihin açıcı bilgiler veriyor:
*Ülkede Arapçaya misal bir lisan konuşulmaktadır. Yabancı esirlerin hoş (erkek) olanları tıpkı öbür Müslüman ülkelerdeki bayan esirler üzere yöneticilerin haremine alınırlar.
*Burada her şey Müslüman ülkelerdeki üzeredir, ancak toplumsal roller ve cinsiyet alakaları tepetaklak olmuştur. O denli ki esirlerin etrafında dolaşan bayanlar, onları neredeyse bakışlarıyla delmektedir.
*Esir erkeklerde vücutlarını kapamaları ve kendilerini bayan bakışlarından muhafazaları istenir.
*Eğlencelin semazenleri erkeklerdir. Müzikler onların ağızlarından dökülür, çalgıyı onlar çalar.
“BATMAYA MAHKUMDUR”
Kadınlar Ülkesi’nin hükümdarının söylemiş oldukleri ise yapıtı daha ilgi cazibeli kılıyor. Bayanlar Ülkesi hükümdarı yapıtın bir öbür kahramanı Molla Abbas’a şunları söyler:
Sizin ülkeniz batmaya mahkumdur. Er şahıstan asker olur mu? Er kişi baş keser mi? Çocuk bakmaktan ve aş pişirmekten öteki bunlar neye fayda? Saçları üzere akılları da kıt değil mi bunların. (…) Bayan ve erkek eşitliği ne demek? bu biçimde ömrün temeli yıkılır. adamların bayanlar üzere devlet işlerine girmesi büyük bir felakettir.
Eser, ütopyanın özelliklerini barındırması ve periyodun cinsiyet rollerine ait göndermelerde bulunması niçiniyle pek değerli bir pozisyonda bulunurken 1890 yılında devrin Tercüman gazetesinde yirmi bir kısım halinde yayımlanır. Bayanlar Ülkesi yıl olarak hangi periyoda işaret eder bilinmez lakin coğrafya olarak Afrika civarı olduğu yapıttan anlaşılır.
Okumaya devam et...