MAS Nedir Nörolojide? Bir Forumdaşın Tutkuyla Anlattığı Yolculuk
Selam dostlar,
Bu akşam klavyenin başına oturduğumda aklımda tek bir soru vardı: “Gerçekten neyi ölçüyoruz?” Nörolojide her gün hastalarımıza dokunuyor, kas tonusunu hissediyor, “spastisite arttı mı azaldı mı?” diye soruyoruz. İşte o anlarda elimizdeki en yaygın pusula, MAS—yani Modified Ashworth Scale (Modifiye Ashworth Skalası). Bugün, hem köklerine inelim, hem bugünkü kullanımını netleştirelim, hem de yarının neler getirebileceğine beraber bakalım. Hep birlikte, samimiyetle.
---
Kökenler: Bir Ölçünün Doğuşu
MAS’ın hikâyesi, spastisiteyi klinikte pratik biçimde puanlamaya duyulan ihtiyaçtan doğdu. Spastisite, üst motor nöron lezyonlarının (inme, omurilik yaralanması, multipl skleroz, serebral palsi vb.) ardından gelişen, hıza duyarlı kas tonusu artışı. Klinikte bunu bir sayı ile tarif etmek; takibi kolaylaştırıyor, ekipler arası iletişimi netleştiriyor, tedavi etkilerini kıyaslanabilir kılıyor. İlk Ashworth yaklaşımı zaman içinde Modifiye edilerek bugün bildiğimiz MAS’a evrildi. Mantık basit: Eklem bir hızda pasif hareket ettirilir, klinisyen hissedilen dirence göre skoru belirler.
MAS puanları (özetle):
- 0: Tonusta artış yok.
- 1: ROM’un sonunda “yakalanma” (catch) veya minimal artış.
- 1+: ROM’un yarısından daha azında belirgin direnç (yakalanmayı takiben).
- 2: ROM’un çoğunda belirgin tonus artışı; yine de eklem kolay oynatılır.
- 3: Belirgin artış; pasif hareket zor.
- 4: Etkilenen segment fleksiyon/ekstansiyonda rijit.
Bu yalın puanlama, sahada çalışan fizyoterapistten nöroloğa, ortopedistten fizik tedavi uzmanına kadar herkesin “aynı dili” konuşmasını sağladı.
---
Bugün: MAS Ne İşe Yarıyor, Neyi Yaramıyor?
Ne işe yarar?
- Hızlı tarama: Poliklinik hızında, yatak başında uygulanabilir.
- Takip: İnme sonrası rehabilitasyonda, botulinum toksin enjeksiyonlarından önce/sonra, antispastik ilaç düzenlemelerinde yol gösterir.
- İletişim: “Sağ dirsek fleksiyonunda MAS 3” dediğinizde ekipte herkes aşağı yukarı “hissin” ne olduğunu anlar.
Sınırları neler?
- Spastisite ≠ Yalnızca nöral komponent: MAS, hissettiğiniz toplam direnci notlar. İçinde kas-kiriş kısalıkları, yumuşak doku sertliği ve eklem kapsülü gibi mekanik katkılar da olabilir. Yani saf nöral spastisiteyi ayırmak her zaman mümkün değildir.
- Hız duyarlılığı: Spastisite hıza duyarlı; MAS pratikte tek bir hızda uygulanır. Hız değiştikçe his de değişir; MAS bunu ayrıştırmaz.
- Gözlemciye bağlılık: Eğitim ve deneyime göre aynı hastaya farklı klinisyenler farklı puan verebilir. Güvenilirliği artırmak için standart pozisyon, benzer hareket hızı ve aynı klinisyen ile takip önemli.
Alternatif/yardımcı yaklaşımlar:
- Modifiye Tardieu Skalası (MTS): Farklı hızlarda (yavaş, yerçekimiyle, hızlı) pasif hareket ve R1–R2 açıları ile “nöral” ve “mekanik” bileşenleri ayırmaya çalışır.
- Objektif ölçümler: Elektromiyografi (EMG), izokinetik dinamometre, inertial sensörler, dijital gonyometre—hepsi MAS’ın yanına “sayıya dayalı kanıt” ekleyebilir.
---
İki Bakış, Tek Hedef: Strateji ve Empati Aynı Masada
Hadi konuyu iki karakter üzerinden düşünelim:
Efe, stratejik ve çözüm odaklı; protokolleri sever, sütun sütun veri toplar. “MAS düşmüşse, botulinumu erteleyebiliriz; 3’ten 2’ye iniş rehabilitasyon penceresini genişletir.” der. Ona göre MAS, süreci optimize eden bir metrik.
Derya ise empati ve toplumsal bağları önceleyen; hastanın “günlük yaşam deneyimi”ni sorar. “MAS 3 olabilir, ama bu akşam kendi gömleğini ilikleyebildin mi? Annenin koluna daha az asılarak yürüyebildin mi?” diye takip eder. Onun için MAS, rakamdan çok, hikâyeyle birlikte anlam kazanır.
Gerçekte en iyi bakım, Efe’nin stratejisiyle Derya’nın empatisinin kesişiminde doğar. MAS puanı hedefi koyar; hedefe giden yolda hastanın değerleri ve öncelikleri direksiyonu tutar.
---
Beklenmedik Alanlarla Köprüler: Müzik, Otomotiv ve UX
- Müzik: Spastisite hızla artar; tıpkı bir parçayı farklı tempoda çalınca hissettiğimiz gerilim gibi. MAS, tek tempoda çalınan bir etüd; MTS ise aynı eserin farklı hızlardaki yorumlarını kıyaslamak gibi.
- Otomotiv: Şok emiciler bozuk yolda hız arttıkça farklı tepki verir. Süspansiyonun “sertliğini” tek bir hızda ölçmek resmin bir kısmını gösterir. MAS da böyledir; yolun (doku) bozukluğu ile aracın (nöral tonus) katkısı birbirine karışabilir.
- Kullanıcı deneyimi (UX): A/B testleri gibi MAS da bakım planında tekrar tekrar ölçülür; tek seferlik ölçüm yerine trend anlamlıdır.
---
Klinikte İnce Ayar: Uygulama İpuçları
- Standart pozisyon: Eklem açısı ve hasta pozisyonu her değerlendirmede aynı olsun.
- Tekrarlanabilir hız: Aynı klinisyen mümkün olduğunca “benzer hız” hissini korusun.
- Segment segment: Kas gruplarını ve eklemleri ayrı ayrı puanlayın; “üst ekstremite MAS 2” yerine “sağ el bileği fleksörleri MAS 2” deyin.
- Fonksiyonla bağlayın: MAS düşüşünü; yürüme hızı, el kavrama, giyinme, ağrı ve bakım yükü gibi sonuçlarla eşleştirin.
- Karma yaklaşım: MAS + (gerekirse) MTS + basit zamanlı görev testleri (Timed Up and Go, 10m yürüme, kavrama kuvveti) ile daha tam bir resim çizin.
---
Yarın: Dijital MAS, Yapay Zekâ ve Ev Tabanlı Takip
Gelecek, MAS’ı yalnız bırakmayacak gibi.
- Giyilebilir sensörler: İvmeölçer/jiroskoplarla pasif hareket sırasında anlık direnç eğrileri kaydedilebilir.
- Akıllı telefon + IMU: Uygulamalar, klinisyenin hareket hızını standardize edip ölçümü tekrarlanabilir hale getirebilir.
- Yapay zekâ: EMG ve hareket verilerini öğrenen modeller, “nöral” ve “mekanik” bileşeni ayırma konusunda klinisyene yardımcı skorlar üretebilir.
- Tele-rehabilitasyon: Evde bakımda, video üzerinden MAS benzeri yarı-nitel değerlendirmeler; hasta-geribildirimiyle harmanlanmış hibrit protokoller doğurabilir.
- Hasta merkezli paneller: MAS puanının yanına ağrı, yorgunluk, bakım ihtiyacı, katılım düzeyi gibi yaşam ölçütleri eklenirse, tek boyutlu sayı çok boyutlu bir hikâyeye dönüşür.
---
Yanlış Anlaşılmalar ve Ufak Tuzaklar
- “MAS yüksekse mutlaka botoks.” Hayır; bazen mekanik kısalık baskındır, germe/ortez/seri alçılama daha çok fayda sağlar.
- “MAS 0 ise sorun yok.” Fonksiyon kötü olabilir; güçsüzlük, ataksi, apraksi gibi başka bileşenler günlük yaşamı sınırlayabilir.
- “Her klinisyen aynı skoru verir.” Eğitim, deneyim ve hız kontrolü devreye girer; protokol şart.
---
Birlikte Düşünelim: Strateji mi, Empati mi?
Efe’nin çizelgeleri, Derya’nın sıcak soruları… İkisi de haklı. Strateji, bizi etkin kılar; empati, bizi insan kılar. MAS, bu ikisinin buluşma noktasında değerli. Skor hedefi keskinleştirir; ama hedefe yürürken hastanın korkularını, umutlarını, ailesinin yükünü, işine dönme arzusunu duymadan atılan adımlar eksik kalır.
Benim önerim:
1. MAS’ı ölçün,
2. Fonksiyonla ilişkilendirin,
3. Hastayla birlikte anlamlandırın,
4. Gerekirse MTS/EMG ve basit fonksiyon testleriyle resmi tamamlayın.
---
Söz Sizde, Forumdaşlar
Siz MAS’ı kliniğinizde nasıl standardize ediyorsunuz? Hız kontrolünü pratikte nasıl çözdünüz? Hastanın “ben artık bardağı dökmeden içebiliyorum” dediği o anları MAS grafiğinize nasıl yansıtıyorsunuz? Stratejiyi ve empatiyi kendi pratiğinizde nerede buluşturuyorsunuz? Gelin, örnek vakalarla, küçük ipuçlarıyla, minik hatırlatmalarla bu başlığı yaşayan bir referansa dönüştürelim. Çünkü bazen tek bir “1+” puan, birinin hayatında yepyeni bir kapı aralayabiliyor.
Selam dostlar,
Bu akşam klavyenin başına oturduğumda aklımda tek bir soru vardı: “Gerçekten neyi ölçüyoruz?” Nörolojide her gün hastalarımıza dokunuyor, kas tonusunu hissediyor, “spastisite arttı mı azaldı mı?” diye soruyoruz. İşte o anlarda elimizdeki en yaygın pusula, MAS—yani Modified Ashworth Scale (Modifiye Ashworth Skalası). Bugün, hem köklerine inelim, hem bugünkü kullanımını netleştirelim, hem de yarının neler getirebileceğine beraber bakalım. Hep birlikte, samimiyetle.
---
Kökenler: Bir Ölçünün Doğuşu
MAS’ın hikâyesi, spastisiteyi klinikte pratik biçimde puanlamaya duyulan ihtiyaçtan doğdu. Spastisite, üst motor nöron lezyonlarının (inme, omurilik yaralanması, multipl skleroz, serebral palsi vb.) ardından gelişen, hıza duyarlı kas tonusu artışı. Klinikte bunu bir sayı ile tarif etmek; takibi kolaylaştırıyor, ekipler arası iletişimi netleştiriyor, tedavi etkilerini kıyaslanabilir kılıyor. İlk Ashworth yaklaşımı zaman içinde Modifiye edilerek bugün bildiğimiz MAS’a evrildi. Mantık basit: Eklem bir hızda pasif hareket ettirilir, klinisyen hissedilen dirence göre skoru belirler.
MAS puanları (özetle):
- 0: Tonusta artış yok.
- 1: ROM’un sonunda “yakalanma” (catch) veya minimal artış.
- 1+: ROM’un yarısından daha azında belirgin direnç (yakalanmayı takiben).
- 2: ROM’un çoğunda belirgin tonus artışı; yine de eklem kolay oynatılır.
- 3: Belirgin artış; pasif hareket zor.
- 4: Etkilenen segment fleksiyon/ekstansiyonda rijit.
Bu yalın puanlama, sahada çalışan fizyoterapistten nöroloğa, ortopedistten fizik tedavi uzmanına kadar herkesin “aynı dili” konuşmasını sağladı.
---
Bugün: MAS Ne İşe Yarıyor, Neyi Yaramıyor?
Ne işe yarar?
- Hızlı tarama: Poliklinik hızında, yatak başında uygulanabilir.
- Takip: İnme sonrası rehabilitasyonda, botulinum toksin enjeksiyonlarından önce/sonra, antispastik ilaç düzenlemelerinde yol gösterir.
- İletişim: “Sağ dirsek fleksiyonunda MAS 3” dediğinizde ekipte herkes aşağı yukarı “hissin” ne olduğunu anlar.
Sınırları neler?
- Spastisite ≠ Yalnızca nöral komponent: MAS, hissettiğiniz toplam direnci notlar. İçinde kas-kiriş kısalıkları, yumuşak doku sertliği ve eklem kapsülü gibi mekanik katkılar da olabilir. Yani saf nöral spastisiteyi ayırmak her zaman mümkün değildir.
- Hız duyarlılığı: Spastisite hıza duyarlı; MAS pratikte tek bir hızda uygulanır. Hız değiştikçe his de değişir; MAS bunu ayrıştırmaz.
- Gözlemciye bağlılık: Eğitim ve deneyime göre aynı hastaya farklı klinisyenler farklı puan verebilir. Güvenilirliği artırmak için standart pozisyon, benzer hareket hızı ve aynı klinisyen ile takip önemli.
Alternatif/yardımcı yaklaşımlar:
- Modifiye Tardieu Skalası (MTS): Farklı hızlarda (yavaş, yerçekimiyle, hızlı) pasif hareket ve R1–R2 açıları ile “nöral” ve “mekanik” bileşenleri ayırmaya çalışır.
- Objektif ölçümler: Elektromiyografi (EMG), izokinetik dinamometre, inertial sensörler, dijital gonyometre—hepsi MAS’ın yanına “sayıya dayalı kanıt” ekleyebilir.
---
İki Bakış, Tek Hedef: Strateji ve Empati Aynı Masada
Hadi konuyu iki karakter üzerinden düşünelim:
Efe, stratejik ve çözüm odaklı; protokolleri sever, sütun sütun veri toplar. “MAS düşmüşse, botulinumu erteleyebiliriz; 3’ten 2’ye iniş rehabilitasyon penceresini genişletir.” der. Ona göre MAS, süreci optimize eden bir metrik.
Derya ise empati ve toplumsal bağları önceleyen; hastanın “günlük yaşam deneyimi”ni sorar. “MAS 3 olabilir, ama bu akşam kendi gömleğini ilikleyebildin mi? Annenin koluna daha az asılarak yürüyebildin mi?” diye takip eder. Onun için MAS, rakamdan çok, hikâyeyle birlikte anlam kazanır.
Gerçekte en iyi bakım, Efe’nin stratejisiyle Derya’nın empatisinin kesişiminde doğar. MAS puanı hedefi koyar; hedefe giden yolda hastanın değerleri ve öncelikleri direksiyonu tutar.
---
Beklenmedik Alanlarla Köprüler: Müzik, Otomotiv ve UX
- Müzik: Spastisite hızla artar; tıpkı bir parçayı farklı tempoda çalınca hissettiğimiz gerilim gibi. MAS, tek tempoda çalınan bir etüd; MTS ise aynı eserin farklı hızlardaki yorumlarını kıyaslamak gibi.
- Otomotiv: Şok emiciler bozuk yolda hız arttıkça farklı tepki verir. Süspansiyonun “sertliğini” tek bir hızda ölçmek resmin bir kısmını gösterir. MAS da böyledir; yolun (doku) bozukluğu ile aracın (nöral tonus) katkısı birbirine karışabilir.
- Kullanıcı deneyimi (UX): A/B testleri gibi MAS da bakım planında tekrar tekrar ölçülür; tek seferlik ölçüm yerine trend anlamlıdır.
---
Klinikte İnce Ayar: Uygulama İpuçları
- Standart pozisyon: Eklem açısı ve hasta pozisyonu her değerlendirmede aynı olsun.
- Tekrarlanabilir hız: Aynı klinisyen mümkün olduğunca “benzer hız” hissini korusun.
- Segment segment: Kas gruplarını ve eklemleri ayrı ayrı puanlayın; “üst ekstremite MAS 2” yerine “sağ el bileği fleksörleri MAS 2” deyin.
- Fonksiyonla bağlayın: MAS düşüşünü; yürüme hızı, el kavrama, giyinme, ağrı ve bakım yükü gibi sonuçlarla eşleştirin.
- Karma yaklaşım: MAS + (gerekirse) MTS + basit zamanlı görev testleri (Timed Up and Go, 10m yürüme, kavrama kuvveti) ile daha tam bir resim çizin.
---
Yarın: Dijital MAS, Yapay Zekâ ve Ev Tabanlı Takip
Gelecek, MAS’ı yalnız bırakmayacak gibi.
- Giyilebilir sensörler: İvmeölçer/jiroskoplarla pasif hareket sırasında anlık direnç eğrileri kaydedilebilir.
- Akıllı telefon + IMU: Uygulamalar, klinisyenin hareket hızını standardize edip ölçümü tekrarlanabilir hale getirebilir.
- Yapay zekâ: EMG ve hareket verilerini öğrenen modeller, “nöral” ve “mekanik” bileşeni ayırma konusunda klinisyene yardımcı skorlar üretebilir.
- Tele-rehabilitasyon: Evde bakımda, video üzerinden MAS benzeri yarı-nitel değerlendirmeler; hasta-geribildirimiyle harmanlanmış hibrit protokoller doğurabilir.
- Hasta merkezli paneller: MAS puanının yanına ağrı, yorgunluk, bakım ihtiyacı, katılım düzeyi gibi yaşam ölçütleri eklenirse, tek boyutlu sayı çok boyutlu bir hikâyeye dönüşür.
---
Yanlış Anlaşılmalar ve Ufak Tuzaklar
- “MAS yüksekse mutlaka botoks.” Hayır; bazen mekanik kısalık baskındır, germe/ortez/seri alçılama daha çok fayda sağlar.
- “MAS 0 ise sorun yok.” Fonksiyon kötü olabilir; güçsüzlük, ataksi, apraksi gibi başka bileşenler günlük yaşamı sınırlayabilir.
- “Her klinisyen aynı skoru verir.” Eğitim, deneyim ve hız kontrolü devreye girer; protokol şart.
---
Birlikte Düşünelim: Strateji mi, Empati mi?
Efe’nin çizelgeleri, Derya’nın sıcak soruları… İkisi de haklı. Strateji, bizi etkin kılar; empati, bizi insan kılar. MAS, bu ikisinin buluşma noktasında değerli. Skor hedefi keskinleştirir; ama hedefe yürürken hastanın korkularını, umutlarını, ailesinin yükünü, işine dönme arzusunu duymadan atılan adımlar eksik kalır.
Benim önerim:
1. MAS’ı ölçün,
2. Fonksiyonla ilişkilendirin,
3. Hastayla birlikte anlamlandırın,
4. Gerekirse MTS/EMG ve basit fonksiyon testleriyle resmi tamamlayın.
---
Söz Sizde, Forumdaşlar
Siz MAS’ı kliniğinizde nasıl standardize ediyorsunuz? Hız kontrolünü pratikte nasıl çözdünüz? Hastanın “ben artık bardağı dökmeden içebiliyorum” dediği o anları MAS grafiğinize nasıl yansıtıyorsunuz? Stratejiyi ve empatiyi kendi pratiğinizde nerede buluşturuyorsunuz? Gelin, örnek vakalarla, küçük ipuçlarıyla, minik hatırlatmalarla bu başlığı yaşayan bir referansa dönüştürelim. Çünkü bazen tek bir “1+” puan, birinin hayatında yepyeni bir kapı aralayabiliyor.