Onat Kutlar, 27 yıl evvel bugün hayatını yitirdi

celikci

Yeni Üye
yılları hatırlamakta hiç yeterli değilimdir ancak 1981’in derin karanlığı olmalı, üniversiteye başladığım yıl diye kalmış aklımda. Yanımdakileri hatırlamakta da güzel değilimdir, bu niçinle hangi arkadaşımla ve hangi vesile ile gitmiştim Onat Kutlar’ın ofisine, onun ofisi muydu, yoksa arkadaşımın Kutlar’ı orada mı görmesi gerekiyordu, ofis Levent’te miydi, Zincirlikuyu’da mı, hiç birini hatırlamıyorum. Lakin birkaç şeyi hayli yeterli hatırlıyorum.

Birincisi Onat Kutlar’ın gülen yüzü, insanca gülüşüydü. O sırada 17 yaşında üniversiteye yeni adım atmış, bir öğrenciydim, Kutlar’ın kim olduğu hakkında bir fikrim yoktu, ismini duymamış bile olabilirdim, üstelik yabancısı olduğum bir ortamdaydım. Bizi gülümseyerek karşılamasının bir anda içimi ısıttığını, bütün gerginliğimin akıp gittiğini fazlaca âlâ hatırlıyorum. Onunla tanışıncaya kadar beşere bu kadar itimat veren, doğal, gerçek ve eşitlikçi bir gülüş görmemiştim, hiç bir yabancıda görmemiştim. Üstünden 41 yıl geçti, hâlâ görmedim.

İkincisi devletin, ailelerimizin ve hocalarımızın bizi değil yapıp ettiklerimizi ciddiye aldığı, bu niçinle ya mahpusa attığı ya konuta kapattığı ya da gülüp geçtiği bir ülkede, Onat Kutlar bizi ciddiye almış, karşısına oturtmuş, güya Türkiye’nin kültür sanat hayatının asıllı bir parçasıymışız ve kendisinin eşitiymişiz üzere konuşmuştu. Bu eşitlikçi davranışı bir de bir öteki anıt-insan’da, Yaşar Kemal’de gördüm.

GENÇLER YAZIYOR…

Sinema konuşuluyordu ofisinde, yanlış hatırlıyorsam (kesin yanlış hatırlıyorumdur) sevgili Filiz Kutlar düzeltsin, müstakil bir yapıydı gittiğimiz, eski tip Levent villalarından biri olabilir. Tahminen de kurucusu olduğu Türk Sinematek Derneği’nin ofisiydi, ortam zihnimde o kadar belgisiz ki. Ancak içeride bir faaliyet, bir hareketlilik olduğunu hatırlıyorum, benden birkaç yaş büyük genç beşerler yazıyor, konuşuyor, odalara girip çıkıyorlar, Onat Kutlar’la önemli ciddi bir şeyler konuşuyorlardı. Onlara imrendiğimi, ortalarında olmak istediğimi de hatırlıyorum.

İshak’ı okumamıştım daha, İshak’taki hikayelerin, mesela “Kül Kuşları”nın harikuladeliği karşısında nutkum tutulmamıştı.

Onat Kutlar, alçakgönüllülüğü kendisi için tehlikeli denebilecek düzeyde bir muharrir olmalıydı ki Türk edebiyatının en kıymetli birkaç pırlantasından biri olan, tek hikaye kitabı İshak hakkında pek fazla konuşulmuyordu o sırada. halbuki İshak’ın doruğunda bulunduğu bin basamaklı bir merdivende fakat onuncu yirminci basamakta durabilecek kitaplarından her vesileyle kelam eden yazarlarla doluydu edebiyatımız. Onat Kutlar, bir pırlanta yazdığını kesinlikle biliyordu ancak her anıt-insan üzere ileriye bakıyordu.

BİR KÜLTÜR SANAT İNSANIYDI

Onat Kutlar yapıcıydı, yaptığıyla övünücü değildi, gerçek bir kültür sanat insanıydı.

İshak’ı birinci okuduğumda nasıl etkilendiğimi de epeyce âlâ hatırlıyorum. 80’lerin sonu, Can Yayınları baskısı. İncecik bir kitaptı, bir oturuşta biten cinsten diye okumaya başladım fakat hiç o denli olmadı, her hikayeden daha sonra kendimi bir roman okumuş üzere hissettim. Kitabı bitirdiğimde bütün o harika edebiyat yapıtlarının verdiği sarhoşluk ortasında bir süre öylece kalakaldım ve içimde büyüyen hayranlığı dinledim.

Onat Kutlar’ı alçakça bir taarruz kararı kaybetmemizin üstünden dört yıl geçtikten daha sonra, 1999’da Yapı Kredi Yayınları’nda çalışırken İshak’ın editörü olma talihine sahip oldum. Birebir edebi lezzeti alarak hem editörü hem okuru olarak imrenerek, Türk lisanının bu harika kullanmasının sırrına ermeye çalışarak yayına hazırladım.

Murat Gülsoy’la bir arada yaptığımız hikaye çözümlemelerinden birinde “Kül Kuşları” hikayesini işlemiştik. Altını çizdiğim bir epey cümlesinden biri hikayenin ana karakteri küçük kız Gazel’in halasına söylemiş olduği bir cümleydi. “Benim dün annem ölmüş. Postacı söylemiş oldu.” İnsan acısını bu kadar incelikli, bu kadar edebi, bu kadar itidalli ve hem de hisli aktaran fazlaca az muharrir vardır. İshak’ın bütün hikayeleri öyledir. Edebiyatla dilsel zekânın, coşkulu duygulanım ile akla yatkın ara almanın eseridirler.

Onat Kutlar, İshak’tan hayli daha fazlasıdır. Bir şenlik olan sinemadır, Peralı bir aşk için divandır, isyancı baharı anlatan, kâfi ki kararmasın diyendir, Farsça şiirin ölümsüz ismi Furuğ Ferruhzade’yi bize tanıtan, okutandır. Onat Kutlar, yeterli ki bu topraklarda yaşadığı dediğimiz bir kültür insanıdır.

ÖZLÜYORUZ ONAT KUTLAR

Hâlâ o denli mi bilmiyorum, Yapı Kredi Yayınları’nda kitapların art kapak yazılarını yayına hazırlayan editörler yazardı. İshak’ın art kapak yazısını da ben yazmış olmalıyım. Alçakça katledilişinin acısını da vurgulamak isteyerek şu biçimde demişim:

“O’nun artık saçları uzamıyor. Ancak okuyanın ortasında bir bıçak yarası üzere derin izler bırakan hikayeleri, geçmiş senelerdan gelip gelecek senelera uzanıyor. yılların kapıları İshak’a daima açık kalacak.”

Özlüyoruz Onat Kutlar. Yitirdiğimiz o anıt-insanların tümünü ve seni epey özlüyoruz.

Okumaya devam et...