Rego, Pera’da kıssalar anlatıyor

celikci

Yeni Üye
Suna ve İnan Kıraç Vakfı Pera Müzesi eşsiz bir sanatkara konut sahipliğine başladı: Geçen haziranda 87 yaşında yaşama veda eden Portekizli ressam Paula Rego. Kıssaların Kıssası ismi verilen ve İstanbul’daki bu derece kapsamlı birinci standı olan Rego’yla tanışmak için büyük bir fırsat.

Küratörlüğünü Alistair Hick’in yaptığı stant, Rego’ya ilişkin his ve kanıların hepsini barındırıyor. hayatının kırılma noktalarını, anları, hastalıkları, her şeyi fotoğrafla sağaltmayı ve bu biçimdece yeterli olmayı arzulayan bir bayanla baş başa kalıyorsunuz fotoğraflara bakınca. Fotoğrafları hem özgün bir kıssa anlatıyor tıpkı vakitte bilinen bir öyküden yola çıkarak o öyküyü altüst ediyor.

İki kata yayılan stantta, Rego’nun inanılmaz derecede verimli ve epey varlıklı teknik ve malzemeyi ustalıkla kullandığını görüyoruz. Tema çeşitliliği ve her birinin manası ya da uyandırdığı his ise muazzam. Farklı boyutlardaki işlerde tuval, alüminyum, Somerset, Velin Arches üzere çeşitli kâğıtlar; akrilik, pastel, sulu, füzen, kalem, mürekkep üzere boya vb. unsurlar; gravür, leke baskı üzere teknikler ve hepsindeki ince personellik heyecanlandırıyor. Keten üzerine yün, ipek, pamuk ve çeşitli dokuları kullandığı iş ise kompozisyonuyla salonu dolduruyor.

Paula Rego

REGO’NUN VE SANATININ GÜCÜ


Sergide isimsiz ve mono işlerinin yanında birtakım seriler var: Kürtaj, Depresyon… Hem şahsi birebir vakitte politik yanı olan bu işlerde, mesela Kürtaj’da Rego, kürtaj hakkı için yapılan referandumda sandık yerine plaja giden bayanları eleştiriyor. Serinin sergilenmesinden daha sonra yapılan öbür referandumda iştirak büyük oranda artıyor ve kürtaj yasal bir hakka dönüşüyor. İşte Paula Rego’nun ve sanatının gücü! Depresyon ise Rego’nun hayatını hiç bir evrede bırakmıyor. Yatağa düştüğü vakit yaptığı bu seride kullandığı modelin her yerini ameliyat sargılarıyla sarıyor ve zihinlerde bayan özgürlüğü örümcek ağına takılmış üzere imaj oluşmasını sağlıyor.

Erkek bakışıyla yüzleştiği fotoğraflarda eril ve emperyal bakışı kolajlıyor. Diktatör Salazar eleştirisi dikkat çekiyor. Bir periyot eşi Victor’u temsilen köpek figürünü kullanıyor. Onun vefatından daha sonra bayan figürler köpek davranışları içine giriyor. Bu noktada “Kadın itaat mi ediyor” sorusunu sormak mümkün. Standın son yapıtı ise güya bir komutmuşçasına isimlendiriliyor: “Otur!” Yoksa itaat edilen ve kazanan bayanlar mı?

EDEBİYATA REFERANS

Paula Rego için bir öykü müptelası demek epey hakikat olur. Bu niçinle fotoğraflarını edebiyatla metinler ortası bağlamda da okuyabiliriz. Traviata, Peter Pan, Jane Eyre, Vivian Kızları üzere yapıtlara referanslar değer arz ediyor. Yarı fotoğraf yarı heykelden oluşan ve korkutucu bir dolaba yerleştirilen işlerin toplamı İbadet Odası, sanatkarın düşünme biçiminin nasıl dönüştüğünü vurguluyor. En sürpriz fotoğrafsa eşi Victor Willing’in Rego’yu resmettiği nü tablonun da nadide bir modül olarak standa yerleştirilmesi. Ayrıyeten oğlu Nick Willing’in annesinin hayatını mülakatlar ve geçmişten kayıtlarla son derece beğenilen ve duru bir halde belgeselleştirdiği Sırlar ve Hikâyeler’i de izlemek mümkün. Rego’yu ve fotoğraflarını tanıyabilmek, anlayabilmek için kıymetli de bir başlangıç.

“Favori temalarım güç oyunları ve hiyerarşiler. Her vakit işleri bilakis çevirip bayan kahramanlarla aptalların yerini değiştirerek heyeti sistemi altüst etmek istiyorum” diyen büyük ressam Paula Rego’nun Öykülerin Öyküsü standını 30 Nisan 2023’e kadar katiyen görmenizi öneririm. Öğrenciler için müzeye giriş çarşamba günleri fiyatsız.

Okumaya devam et...