KimDemis
Aktif Üye
Dünya Doğayı ve Doğal Kaynakları Müdafaa Birliği’nin yaptığı bir araştırma, insan faaliyetleri yüzünden dünyadaki 784 canlı çeşidinin büsbütün yok olduğunu, 16.119 türünse yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu ortaya koydu. İnsanların ömür alanlarını genişletme çalışmaları, endüstrileşme ve avcılık; doğal hoşlukların yok bulunmasına, hayvanların kuşağının tükenmesine niye oluyor. Tahminen ismini birinci kez duyacağınız, Türkiye’de hayatış lakin artık goremeyeceğiniz o hayvanları merak ediyorsanız yazımızı okuyabilirsiniz.
Kafkas bizonu
Avrupa bizonu olarak da isimlendirilen Kafkas Bizonu, eski periyotlarda Avrupa ve Anadolu’da bulunuyordu. Günümüzde onlara artık yalnızca Rusya, Ukrayna, Belarus ve Polonya etrafında müdafaa altındaki ulusal parklarda rastlanabiliyor. Türkiye’deki jenerasyonunun ise 16. yüzyılda büsbütün yok olduğu varsayım ediliyor.
Hubara
Dünya üzerinde en az rastlanan toygiller familyasından bir kuş çeşidi hubara. En büyük özellikleri ise öteki kuş göre neredeyse hiç ses çıkarmamaları. Uzunlukları 60 cm, kanat açıklıkları 140 cm. Hassas cinsler içinde yer alan hubara kuşu, hepçil. Tek seferde iki ya da üç adet tane yumurta yapabilir. Günümüzde Kanarya Adaları, Kuzey Afrika ve Pakistan’da çoklukla verimsiz çöl topraklarında ve kumlu alanlarda yaşıyor. Türkiye’de ise kuşağı büsbütün tükenmiş durumda. Hubara, eti hayli pahalı olduğu için Arabistan ve Pakistan’da avlanmaları niçiniyle kuşağı tükenmekte olan hayvanlar listesine alındı.
Asya çitası
Türkiye’de jenerasyonu 19. yüzyılda tükenen Asya çitası, günümüzde İran’ın nüfus yoğunluğunun az olduğu bölgelerinde yaşamaya devam ediyor. İran çitası olarak da bilinen cinsin dünyada yaklaşık olarak 50 yetişkin üyesi bulunuyor. Cinsin bir vakit içinder Arap Yarımadası, Hazar Bölgesi, Kızılkum Çölü, Hindistan’da da yaşadığı biliniyor. Lakin 20. yüzyılda buralarda da soyları tükendi.
Asya fili
Günümüzde Endonezya, Bangladeş ve Hindistan’da varlığını sürdürüyor. Türkiye’de ise 19. yüzyılda kuşağı tükendi. Asya’da yaşayan en iri hayvan olarak biliniyor. Eski periyotlarda Amik Ovası, Antakya Kırıkhan, Hassa, İslahiye, Türkoğlu, Kahramanmaraş’a kadar uzanan vadide, göl ve bataklık etrafındaki ormanlarda yaşıyordu. Asya fili; kulaklarının ve dişlerinin küçük, sırtının kambur olmasının yanı sıra daha küçük uzunlukları niçiniyle Afrika filinden çarçabuk ayırt edilebiliyor. Bu çeşidin yalnızca adamlarınin dişleri bulunuyor.
Hazar kaplanı
1970 yılında soyu tükenen ve Turan kaplanları olarak da bilinen Hazar kaplanı, Türkiye’de en son Şubat 1970 yılında görülebildi. Türkiye’de Irak sonundaki dağlarda, Siirt, Şırnak, Uludere ve Çukurca civarlarında yaşadığı tespit edilmiş. Bengal kaplanına göre daha küçük olan Hazar kaplanı, yalnız yaşayan hayvanlardan. Yalnızca çiftleşme devrinde dişilerle birlikte görülüyor. Erkek Hazar kaplanı, dişisinden daha büyük oluyor. Yavruları kör doğuyor lakin on gün daha sonra gözleri açılıyor.
Telli Turna
Türkülerimizde bile ismi geçen telli turna, turnagiller familyasından göçmen bir kuş çeşidi. Mart ve nisan aylarında Türkiye’ye gelerek Doğu Anadolu’daki farklı sulak alanlarda ürerlerdi. Son ürediği yer Muş’un Bulanık Ovası’ndaki Murat Irmağı üstündeki adalar olarak biliniyor. 2017 yılı kayıtlarına nazaran Türkiye’de üreyen telli turna artık kalmamış. Türkiye’deki çeşidinin, artan koyun otlatma faaliyetleri niçiniyle tükendiği kestirim ediliyor.
Asya aslanı
Kedigiller familyasından olan Asya aslanı, günümüzde Hindistan’ın Gucerat bölgesinde Gir Ormanı’nda yaşıyor. Türkiye’de Orta Anadolu, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu’da hayatış olduğu biliniyor. Bu tıbbın Türkiye’de son olarak 13. yüzyılda hayatış olduğu kestirim ediliyor. Asya aslanı, Afrika aslanından daha küçük ve dünya üzerinde daha az sayıda bulunuyor. Asya aslanlarının yükleri 100-140 kg olarak değişiyor. Afrika aslanı ise Asya aslanının neredeyse iki katı tartısında, 200 kg olarak varlığını sürdürüyor.
Anadolu parsı
Anadolu parsı, İran parsının Anadolu topraklarında hayatış bir alt çeşidi. Türkiye’de yaşayıp yaşamadığı ise katılaşmış değil. 1974 yılında Ankara Beypazarı’nda vurulan çeşit ise İran parsı olarak tespit edilmiş. Anadolu parsının uzun vakittir Türkiye’de kuşağının tükendiği düşünülüyordu ancak mayıs 2021 tarihinde yayınlanan bir araştırma makalesi, 2018 ve 2019 senelerında Cudi Dağı’nda kurulan fotokapanlarla çekilmiş üç farklı fotoğrafa yer verdi. Ayrıyeten 2021 yılında çekilmiş olan Anadolu parsının fotoğrafı da Mayıs 2022’de yayınlanınca cinsin Türkiye’deki varlığı, tartışmaya açık bir mevzu hâlini aldı. Tarım ve Orman Bakanlığı, Anadolu parslarını korumak hedefiyle yerlerinin paylaşılmayacağını deklare etti.
Kafkas bizonu
Avrupa bizonu olarak da isimlendirilen Kafkas Bizonu, eski periyotlarda Avrupa ve Anadolu’da bulunuyordu. Günümüzde onlara artık yalnızca Rusya, Ukrayna, Belarus ve Polonya etrafında müdafaa altındaki ulusal parklarda rastlanabiliyor. Türkiye’deki jenerasyonunun ise 16. yüzyılda büsbütün yok olduğu varsayım ediliyor.
Hubara
Dünya üzerinde en az rastlanan toygiller familyasından bir kuş çeşidi hubara. En büyük özellikleri ise öteki kuş göre neredeyse hiç ses çıkarmamaları. Uzunlukları 60 cm, kanat açıklıkları 140 cm. Hassas cinsler içinde yer alan hubara kuşu, hepçil. Tek seferde iki ya da üç adet tane yumurta yapabilir. Günümüzde Kanarya Adaları, Kuzey Afrika ve Pakistan’da çoklukla verimsiz çöl topraklarında ve kumlu alanlarda yaşıyor. Türkiye’de ise kuşağı büsbütün tükenmiş durumda. Hubara, eti hayli pahalı olduğu için Arabistan ve Pakistan’da avlanmaları niçiniyle kuşağı tükenmekte olan hayvanlar listesine alındı.
Asya çitası
Türkiye’de jenerasyonu 19. yüzyılda tükenen Asya çitası, günümüzde İran’ın nüfus yoğunluğunun az olduğu bölgelerinde yaşamaya devam ediyor. İran çitası olarak da bilinen cinsin dünyada yaklaşık olarak 50 yetişkin üyesi bulunuyor. Cinsin bir vakit içinder Arap Yarımadası, Hazar Bölgesi, Kızılkum Çölü, Hindistan’da da yaşadığı biliniyor. Lakin 20. yüzyılda buralarda da soyları tükendi.
Asya fili
Günümüzde Endonezya, Bangladeş ve Hindistan’da varlığını sürdürüyor. Türkiye’de ise 19. yüzyılda kuşağı tükendi. Asya’da yaşayan en iri hayvan olarak biliniyor. Eski periyotlarda Amik Ovası, Antakya Kırıkhan, Hassa, İslahiye, Türkoğlu, Kahramanmaraş’a kadar uzanan vadide, göl ve bataklık etrafındaki ormanlarda yaşıyordu. Asya fili; kulaklarının ve dişlerinin küçük, sırtının kambur olmasının yanı sıra daha küçük uzunlukları niçiniyle Afrika filinden çarçabuk ayırt edilebiliyor. Bu çeşidin yalnızca adamlarınin dişleri bulunuyor.
Hazar kaplanı
1970 yılında soyu tükenen ve Turan kaplanları olarak da bilinen Hazar kaplanı, Türkiye’de en son Şubat 1970 yılında görülebildi. Türkiye’de Irak sonundaki dağlarda, Siirt, Şırnak, Uludere ve Çukurca civarlarında yaşadığı tespit edilmiş. Bengal kaplanına göre daha küçük olan Hazar kaplanı, yalnız yaşayan hayvanlardan. Yalnızca çiftleşme devrinde dişilerle birlikte görülüyor. Erkek Hazar kaplanı, dişisinden daha büyük oluyor. Yavruları kör doğuyor lakin on gün daha sonra gözleri açılıyor.
Telli Turna
Türkülerimizde bile ismi geçen telli turna, turnagiller familyasından göçmen bir kuş çeşidi. Mart ve nisan aylarında Türkiye’ye gelerek Doğu Anadolu’daki farklı sulak alanlarda ürerlerdi. Son ürediği yer Muş’un Bulanık Ovası’ndaki Murat Irmağı üstündeki adalar olarak biliniyor. 2017 yılı kayıtlarına nazaran Türkiye’de üreyen telli turna artık kalmamış. Türkiye’deki çeşidinin, artan koyun otlatma faaliyetleri niçiniyle tükendiği kestirim ediliyor.
Asya aslanı
Kedigiller familyasından olan Asya aslanı, günümüzde Hindistan’ın Gucerat bölgesinde Gir Ormanı’nda yaşıyor. Türkiye’de Orta Anadolu, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu’da hayatış olduğu biliniyor. Bu tıbbın Türkiye’de son olarak 13. yüzyılda hayatış olduğu kestirim ediliyor. Asya aslanı, Afrika aslanından daha küçük ve dünya üzerinde daha az sayıda bulunuyor. Asya aslanlarının yükleri 100-140 kg olarak değişiyor. Afrika aslanı ise Asya aslanının neredeyse iki katı tartısında, 200 kg olarak varlığını sürdürüyor.
Anadolu parsı
Anadolu parsı, İran parsının Anadolu topraklarında hayatış bir alt çeşidi. Türkiye’de yaşayıp yaşamadığı ise katılaşmış değil. 1974 yılında Ankara Beypazarı’nda vurulan çeşit ise İran parsı olarak tespit edilmiş. Anadolu parsının uzun vakittir Türkiye’de kuşağının tükendiği düşünülüyordu ancak mayıs 2021 tarihinde yayınlanan bir araştırma makalesi, 2018 ve 2019 senelerında Cudi Dağı’nda kurulan fotokapanlarla çekilmiş üç farklı fotoğrafa yer verdi. Ayrıyeten 2021 yılında çekilmiş olan Anadolu parsının fotoğrafı da Mayıs 2022’de yayınlanınca cinsin Türkiye’deki varlığı, tartışmaya açık bir mevzu hâlini aldı. Tarım ve Orman Bakanlığı, Anadolu parslarını korumak hedefiyle yerlerinin paylaşılmayacağını deklare etti.