7 milyon erken vefatın niçini: Hava kirliliği

Aramizda

Aktif Üye
TSKB Ekonomik Araştırmalar, yayımladığı “Hayat Bir Nefes Derinden” başlıklı yeni çalışmayla hava kirliliğinin iktisadi ve toplumsal tesirlerini kalkınma perspektifi ile inceliyor. Rapora nazaran; her yıl dünya çapında 7 milyon erken vefata sebep olan hava kirliliği, günümüzde en kıymetli çevresel sıhhat sorunlarından biri olarak kabul ediliyor. Birleşmiş Milletler Etraf Programı’nın (UNEP) transferlerine nazaran ise dünya genelinde 300 milyon çocuk, kabul edilebilir düzeyden 6 kat fazla hava kirliliğine maruz kalıyor. Bu kirlilik tehlikeli boyutlara ulaştığı periyotlarda, plansız eğitim duraklamasına sebep olarak, çocukları ve gençleri olumsuz tarafta etkileyebiliyor. Tüm dünyada olduğu üzere Türkiye’de de hava kirliliğinin sıhhat sıkıntılarının değerli sebeplerinden biri olarak karşımıza çıktığını anlatan raporda; Washington Üniversitesi’nde bulunan Sıhhat Metrikleri ve Kıymetlendirme Enstitüsü datalarına göre, Türkiye’de en epeyce mevt ve sakatlığı bir ortaya getiren risk faktörleri içinde hava kirliliğinin de bulunduğundan bahsediliyor. Risk sıralamasında 2009 yılında 6’ncı sırada olan hava kirliliğinin 2019 yılında 5’inci sıraya yükselmesi dikkat çekiyor. Buna rağmen, Dünya Bankası tarafınca 2022 yılında yayınlanan Türkiye’ye ait ‘Ülke İklim ve Kalkınma Raporu’, Türkiye’nin hava kirliliğini azaltmada ilerleme kaydetmiş olduğunu belirtiyor. Toz, polen, küf üzere 10 mikron ve daha küçük parçacıkları söz eden PM10 (partikül madde) ve azot dioksit (NO2) konsantrasyonlarının, Türkiye’nin ekonomik büyümesine bakılırsa azaldığı gözlemleniyor.


Hava kirliliği, ekonomiyi de etkiliyor

Hem dünyanın birebir vakitte Türkiye’nin hava kirliliği ile gayret konusunda kat etmesi gereken uzun bir yol olduğunu ortaya koyan rapor, kamu ve özel dal iş birliklerinin güçlendirilmesinin değerine dikkat çekiyor. Belediyelerin, şirketlerin ve bireylerin sorumluluk alarak birlikte atacağı adımların tesirli olacağına değinen çalışmada, hava kirliliği ile çaba kapsamında geliştirilecek finansman imkanlarının da ilavesiyle dünyanın ve Türkiye’nin hava kalitesinin artırılmasına takviye olunacağı vurgulanıyor. Hava kirliliğinin yarattığı risklere yalnızca sıhhat ve çevresel boyuttan bakılmaması gerektiğine işaret eden raporda; hava kirliliğinin, direkt ve dolaylı olarak ekonomiyi de etkilediğine dikkat çekiliyor.

Türkiye, hava kalitesi açısından 46.sırada yer alıyor

Hava kirliliği ve iklim değişikliği içinde karmaşık bir bağlantı bulunurken, bu bağlantı “madalyonun iki yüzü” olarak isimlendiriliyor. Hava kirliliği, iklim değişikliğini etkilediği üzere iklim değişikliği de hava kirliliğini tetikliyor.

Gelişmekte olan ülkeler daha yüksek hava kirliliği ile çaba ederken, bayanlar, çocuklar, yaşlılar ve düşük gelir grubundakiler için hava kirliliğinin olumsuz tesirleri daha hissedilebilir düzeyde yaşanıyor.

İklim değişikliği niçini ile sayıları artan orman yangınları, etraflarındaki bölgelerde hava kirliliğini artırdığı üzere bölgesel hava kalitesini de etkiliyor.

Hava kirliliği kaynaklı global erken vefatlar niçiniyle oluşan yıllık işgücü geliri kayıpları, 1995 yılındaki 47 milyar dolardan 2015’te yaklaşık 179 milyar dolara ulaşmış durumda.

Hava kirliliği niçiniyle erken ölümlerden kaynaklanan refah kaybının 2015 yılındaki 3,16 trilyon dolardan 2060 yılında 18,3-25,3 trilyon dolara yükselebileceği öngörülüyor. Hava kirliliği, hava kalitesine bağlı olan ziraî randımanda bir azalmaya niye oluyor. Gelişmekte olan birfazlaca ülkede endüstrideki gelişmelerin ve kentleşmedeki artışın, tarım üstündeki olumsuz tesirleri hissediliyor.

“2021 Yılı Dünya Hava Kalitesi Raporu”na bakılırsa, en yüksek ortalama PM2,5 konsantrasyonuna sahip ülke 76,9 ug/m3 pahası ile Bangladeş. Türkiye ise 20,0 ug/m3 pahası ile 117 ülke içinde 46’ncı sırada.

Rapor için hazırlanan çalışmada kullanılan Türkiye’deki 26 kente ait mevcut datalar, üretim ile hava kirliliği göstergesi içinde yanlışsız taraflı bir bağa işaret etmiyor. Bu durum, hava kirliliğini artırmadan üretimin artırılabileceğini ima ediyor.