Araştırmacılar, Nazilerin yağmaladığı yapıtların peşinde

celikci

Yeni Üye
Kapak: Alman işgalindilk evvel, Yunan müzeleri, Atina’daki Ulusal Arkeoloji Müzesi’nde sıvayla kaplı olan bu mermer Afrodit, Pan ve Eros kümesi üzere korunmak ve saklanmak için antik eserler hazırladı.

Yunanistan, II. Dünya Savaşı sırasında Naziler tarafınca işgal edildiği senelerda ülkeden çalınan tarihi yapıtların peşinde. Atina Arkeoloji Derneği (The Archaeological Society at Athens) Genel Sekreteri Vassilios Petrakos’un yazdığı beş kısımdan oluşan çalışma “The Past in Sheckles” (Prangalar Altındaki Geçmiş) Yunanistan’dan II. Dünya Savaşı sırasında çalınan tarihi yapıtların izini sürüyor.

The New York Times’ın haberine göre, Naziler 1941’de Yunanistan’ı işgal ettiğinde Alman ordusundan general Julius Ringel, bilhassa 3 bin yıl evvel hayatış olan Minos medeniyetinden izler barındıran Girit Adası’nda gerçekleştirilen hafriyatlarda faal rol aldı. Bu hafriyatlarda çıkarılan vazo, seramik ve birfazlaca tarihi yapıtın bir kısmını askerlerinin de sayesinde kendisi için alırken, bir kısmını da savaş ganimeti olarak Alman müzelerine gönderdi.

Nazilerin tarihi eser hırsızlığına dair çalışmalar öteki ülkelerde de ağırlaştı. The New York Times’a konuşan Arizona Üniversitesi’nden antropoloji profesörü Irene Bald Romano, ABD, Almanya, İtalya, Fransa ve Polonya’da da emsal bahisler üzerine araştırmalar yapıldığını söylemiş oldu. Getty Museum’dan küratör Claire Lyons ise, “Naziler tarafınca çalınan tarihi yapıtların yazgıları hakkında hak ettikleri araştırma yapılmıyor. II. Dünya Savaşı’na daha fazla odaklanmamız gerekiyor” dedi.

II. Dünya Savaşı sırasında yalnızca Yunanistan’dan değil İtalya ve Mısır başta olmak üzere öbür ülkelerden de tarihi eser çalındığı biliniyor. Petrakos, Yunanistan’daki duruma ait “Çalınan tüm yapıtların kaydı hiç bir vakit tam olarak oluşturulamadı ve bu artık mümkün de değil” derken Alman ve İtalyan askerlerin yağmalarına ait “Daha evvel yapılan hafriyatlarda bulunan yapıtların ve müzelerdeki işlerin çalındığını biliyoruz; ama o hafriyatlarda tam olarak nelerin bulunduğunu bilmiyoruz” dedi.

Koleksiyonlarını korumak için Ulusal Arkeoloji Müzesi, antik heykellerin gömülmesi ve bombalamaların yanı sıra yağmalardan korunması için çukurlar yarattı.

Ülkenin Teselya bölgesinde Nazi partisi teorisyenlerinden Alfred Rosenberg’ün idaresinde büyük hafriyatlar gerçekleştirilmiş, Gestapo ve SS’den sorumlu Heinlich Himmler de Aryan ırkının kökenine dair araştırmaları için Yunanistan’da hafriyatlar organize eden isimler içinde yer almıştı.

Öte yandan, uzmanlar günümüzde Almanya’nın Nazi devrinde yağmalanan işlerin geri iade edilmesi konusunda hassas olduğunu belirtiyor. Romano durumun eksiksiz olmadığını itiraf etse de Almanya’nın bilhassa Nazi devri için kaynak konusunda yüksek standartlar uyguladığını; koleksiyonları hakkında şeffaf davrandığını, açık arşivler oluşturduğunu ve bir hayli yapıtı geri verdiğini belirtti.

Atina’daki Ulusal Arkeoloji Müzesi’nden yönetici Kostas Nikolentzos, Almanya’nın Unteruhldingen kentindeki Pfahlbau Müzesi’nin Teselya’dan yağmalanan 13 binden çok tarihi yapıtı, doküman ve fotoğraflarla birlikte, müzeye geri verdiğini paylaştı. Müzeden Dr. Maria Lagogianni-Georgakarakos ise 1951-2014 yılları içinde devam eden bu iade sürecinin uzunluğunu savaş daha sonrası Almanya’nın Batı ve Doğu Almanya olarak ayrılmasıyla ait olduğunu belirtirken “Belge ve tarihi eserler, Batı ve Doğu Almanya’daki çeşitli kurumlara bölünmüştü. Pfahlbau Müzesi yöneticisi, tarihi yapıtların kaynaklarına ait araştırmaların 20 yıl sürdüğünü aktarmıştı” dedi.

– The New York Times – Arka Dog

Okumaya devam et...