celikci
Yeni Üye
Otizmli bir gencin, İstanbul’da kaldığı bakımevinde şiddet gördüğünün ortaya çıkması, bu sendromla yaşayan çocuk ve gençlerin eğitim ve ömür şartlarını bir sefer daha gündeme getirdi.
Türkiye’de yaklaşık 2 milyon otizmli birey olduğu varsayım ediliyor. Otizmli çocukların yaşıtlarından farkı kalmaması için haftada en az 30 saatlik ağır eğitim almaları gerekiyor. Okul çağında yer alan 574 bin 963 otizmli çocuk ve gencin yalnızca 4 bin 461’i eğitime erişebiliyor.
Tohum Otizm Vakfı Genel Müdür Vekili Özgül Gürel, otizmli bireylerin hayat şartları, özel eğitim merkezleri ve bakımevlerinin meseleleri, eğitime erişimleri üzere konularda sorularımızı yanıtladı.
Özgül Gürel
– Türkiye’de otizmli birey sayısı varsayımı olarak ne kadar ve ne kadarı eğitim alabiliyor?
Amerikan Hastalık Denetim ve Tedbire merkezlerinin bilgilerine bakılırsa her 44 çocuktan 1’inin otizm tanısı aldığı iddia ediliyor. Otizmin görülme sıklığı günümüzde epey büyük bir süratle artıyor. Bunun en kuvvetli sebepleri ise teşhis araçlarının gelişmesi ve otizm konusunda farkındalığın artması olarak açıklanabilir. Günümüzde otizmli bireyler için bilimsel olarak tesirli olduğu bilinen tek yol erken teşhis ve ağır, daima, nitelikli özel eğitim. Ülkemizde, 0-19 yaş içinde yani eğitim çağında yer alan 574 bin 963 otizmli çocuk ve gencin 42 bin 461’i okullaşabilmiş ve eğitime ulaşabilmiştir. Nüfusa projeksiyon yaptığımızda ülkemizde yaklaşık 1 milyon 900 bin 326 otizmli birey olduğu ve bu durumdan etkilenen 7 milyon 601 bin 304 aile ferdi bulunduğu varsayım ediliyor.
206 OTİZMLİ BAKIMEVLERİNDE
– Bakımevlerinde kalan kaç otizmli var?
2020 yılı Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı bilgilerine nazaran bakımevlerinde kalan 206 otizmli birey var. Bunların 98’i resmi bakımevlerinde, 108’i ise devlete bağlı özel bakımevlerinde kalıyor.
– Hem bakımevlerinde hem özel eğitim merkezlerinde yaşanan meseleler neler?
Türkiye’de otizmli bireylerin yatılı ya da gündüz faydalanabileceği devlete bağlı bakımevi sekiz tane var. Bulundukları vilayetler ise Afyonkarahisar, Sakarya, Samsun, Antalya, Aydın, Muş ve İstanbul. Otizmli bireylerin bakımının özel bir uzmanlık gerektirdiği, bakım işçilerinin eğitiminin hayli kritik olduğu ve ülkemizde bu işçileri yetiştirebilmek noktasında kıymetli yetersizlikler olduğu bir gerçektir.
Merkezlerde üniversitelerin “Engelli Bakımı ve Rehabilitasyon Ön Lisans Programı” mezunu işçilerin çalıştırılmasına öncelik verilmeli, otizm ile ilgili kapasiteleri geliştirilmelidir. Bu merkezlerde çalışan tüm işçi otizm konusunda eğitilmeli; kriz idaresi, fizikî müdahale, güvenlik ve mesleksel etik üzere konularda ağır bir eğitim sürecinden geçmelidir. Merkezlerde programları çıkaran, uygulatan, işçisi yöneten ve denetleyen en az bir “uygulamalı davranıs¸ analisti”nin zarurî işçi olarak bakılırsav alması sağlanmalıdır. Merkezler; otizmli bireylere bağımsız ömür marifetlerini kazandırarak eğitim, toplumsal hayat ve istihdama iştiraklerini sağlamak emeli ile hizmet etmelidir. Merkezlerin emeli otizmli bireyleri mevcut durumuyla ömür uzunluğu bir yerde tutmak olmamalıdır.
– Otizmli bir çocuğun haftada kaç saat eğitim alması gerekir? Devlet kaç saatlik ödeme yapıyor?
Otizmli bireylerin toplumsal hayata iştirakini sağlamanın tek yolu olan erken teşhis ve özel eğitim, bilhassa de erken müdahale hizmetlerinin değeri fazlaca büyük. Otizmli çocuklar ve yetişkinlerin hayatlarına azami bağımsızlıkta devam edebilmeleri için okul öncesi eğitimden başlayarak nitelikli eğitim hizmetlerine erişimlerinin faal biçimde sağlanması fazlaca değerli. Erken teşhis ve hakikat bir eğitim yolu ile ağır olarak eğitim alan çocukların yaklaşık yüzde 50’sinde otizmin belirtileri denetim altına alınabilmekte, gelişim sağlanabilmekte, büyük ilerleme kaydedilmekte ve hatta birtakım otizmli çocukların ergenlik yaşına geldiklerinde öteki arkadaşlarından farkı kalmayabilmektedir. ötürüsı ile bizim için burada en değerli nokta olabildiğince erken devirde (12 ay civarı) teşhis koyabilmek ve haftada en az 30 saati bulan ağır bir eğitim almalarını sağlamak. Bilhassa 0-5 yaş içinde bu ağır eğitim epeyce değerli.
MEB’e bağlı özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde tüm mani kümelerine sunulan eğitim hakkı; 8 saat kişisel, 4 saat küme toplamda ayda 12 saat eğitimi kapsıyor. Aslında her pürüz kümesindeki muhtaçlıkları farklı çocukların ferdî gelişimleri doğrultusunda; bilhassa erken yaşlarda bazısının ayda 10, birtakımın 40, bazısının yalnızca 2 saat muhtaçlığı olabiliyor. Ortalama 30 saatlik haftalık eğitim programının yalnızca 2 saati devlet tarafınca karşılanıyor diyebiliriz.
İŞ HAYATINA KATILIYORLAR
– Otizmli bireyler bilhassa ileri yaşlarda ailede kendileriyle ilgilenecek kimse yoksa çaresiz duruma düşebiliyor. Bu durum nasıl önlenebilir? Memnun ve bağımsız yaşayabilecekleri merkezler, köyler vb. kurulamaz mı?
Mesleksel iş koçları ile otizmli bireylere iş ortamında gereken takviye sistemi kurulduğunda otizmli bireyler, iş ömrüne katılabiliyor; ekonomimize katkıda bulunabiliyor. Otizmli çocukların nitelikli eğitime erişimlerinin sağlanması, yeterlilikleri ve kapasitelerinin artırılması, istihdam edilebilecekleri iş alanlarında artış sağlayacaktır. Alışılmış istihdamın bir modülü olamayacak seviyede otizmli bireyler de var. Bu durumda devlet ve lokal idare tarafınca kurulacak ve desteklenecek nitelikli gündüzlü bakımevleri olmalıdır. Bu merkezlerde günlük ömür ve istihdam hünerleri kazandırılmalı, tıbbi ve toplumsal ihtiyaçları planlanarak karşılanmalıdır.
Okumaya devam et...
Türkiye’de yaklaşık 2 milyon otizmli birey olduğu varsayım ediliyor. Otizmli çocukların yaşıtlarından farkı kalmaması için haftada en az 30 saatlik ağır eğitim almaları gerekiyor. Okul çağında yer alan 574 bin 963 otizmli çocuk ve gencin yalnızca 4 bin 461’i eğitime erişebiliyor.
Tohum Otizm Vakfı Genel Müdür Vekili Özgül Gürel, otizmli bireylerin hayat şartları, özel eğitim merkezleri ve bakımevlerinin meseleleri, eğitime erişimleri üzere konularda sorularımızı yanıtladı.
Özgül Gürel
– Türkiye’de otizmli birey sayısı varsayımı olarak ne kadar ve ne kadarı eğitim alabiliyor?
Amerikan Hastalık Denetim ve Tedbire merkezlerinin bilgilerine bakılırsa her 44 çocuktan 1’inin otizm tanısı aldığı iddia ediliyor. Otizmin görülme sıklığı günümüzde epey büyük bir süratle artıyor. Bunun en kuvvetli sebepleri ise teşhis araçlarının gelişmesi ve otizm konusunda farkındalığın artması olarak açıklanabilir. Günümüzde otizmli bireyler için bilimsel olarak tesirli olduğu bilinen tek yol erken teşhis ve ağır, daima, nitelikli özel eğitim. Ülkemizde, 0-19 yaş içinde yani eğitim çağında yer alan 574 bin 963 otizmli çocuk ve gencin 42 bin 461’i okullaşabilmiş ve eğitime ulaşabilmiştir. Nüfusa projeksiyon yaptığımızda ülkemizde yaklaşık 1 milyon 900 bin 326 otizmli birey olduğu ve bu durumdan etkilenen 7 milyon 601 bin 304 aile ferdi bulunduğu varsayım ediliyor.
206 OTİZMLİ BAKIMEVLERİNDE
– Bakımevlerinde kalan kaç otizmli var?
2020 yılı Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı bilgilerine nazaran bakımevlerinde kalan 206 otizmli birey var. Bunların 98’i resmi bakımevlerinde, 108’i ise devlete bağlı özel bakımevlerinde kalıyor.
– Hem bakımevlerinde hem özel eğitim merkezlerinde yaşanan meseleler neler?
Türkiye’de otizmli bireylerin yatılı ya da gündüz faydalanabileceği devlete bağlı bakımevi sekiz tane var. Bulundukları vilayetler ise Afyonkarahisar, Sakarya, Samsun, Antalya, Aydın, Muş ve İstanbul. Otizmli bireylerin bakımının özel bir uzmanlık gerektirdiği, bakım işçilerinin eğitiminin hayli kritik olduğu ve ülkemizde bu işçileri yetiştirebilmek noktasında kıymetli yetersizlikler olduğu bir gerçektir.
Merkezlerde üniversitelerin “Engelli Bakımı ve Rehabilitasyon Ön Lisans Programı” mezunu işçilerin çalıştırılmasına öncelik verilmeli, otizm ile ilgili kapasiteleri geliştirilmelidir. Bu merkezlerde çalışan tüm işçi otizm konusunda eğitilmeli; kriz idaresi, fizikî müdahale, güvenlik ve mesleksel etik üzere konularda ağır bir eğitim sürecinden geçmelidir. Merkezlerde programları çıkaran, uygulatan, işçisi yöneten ve denetleyen en az bir “uygulamalı davranıs¸ analisti”nin zarurî işçi olarak bakılırsav alması sağlanmalıdır. Merkezler; otizmli bireylere bağımsız ömür marifetlerini kazandırarak eğitim, toplumsal hayat ve istihdama iştiraklerini sağlamak emeli ile hizmet etmelidir. Merkezlerin emeli otizmli bireyleri mevcut durumuyla ömür uzunluğu bir yerde tutmak olmamalıdır.
– Otizmli bir çocuğun haftada kaç saat eğitim alması gerekir? Devlet kaç saatlik ödeme yapıyor?
Otizmli bireylerin toplumsal hayata iştirakini sağlamanın tek yolu olan erken teşhis ve özel eğitim, bilhassa de erken müdahale hizmetlerinin değeri fazlaca büyük. Otizmli çocuklar ve yetişkinlerin hayatlarına azami bağımsızlıkta devam edebilmeleri için okul öncesi eğitimden başlayarak nitelikli eğitim hizmetlerine erişimlerinin faal biçimde sağlanması fazlaca değerli. Erken teşhis ve hakikat bir eğitim yolu ile ağır olarak eğitim alan çocukların yaklaşık yüzde 50’sinde otizmin belirtileri denetim altına alınabilmekte, gelişim sağlanabilmekte, büyük ilerleme kaydedilmekte ve hatta birtakım otizmli çocukların ergenlik yaşına geldiklerinde öteki arkadaşlarından farkı kalmayabilmektedir. ötürüsı ile bizim için burada en değerli nokta olabildiğince erken devirde (12 ay civarı) teşhis koyabilmek ve haftada en az 30 saati bulan ağır bir eğitim almalarını sağlamak. Bilhassa 0-5 yaş içinde bu ağır eğitim epeyce değerli.
MEB’e bağlı özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde tüm mani kümelerine sunulan eğitim hakkı; 8 saat kişisel, 4 saat küme toplamda ayda 12 saat eğitimi kapsıyor. Aslında her pürüz kümesindeki muhtaçlıkları farklı çocukların ferdî gelişimleri doğrultusunda; bilhassa erken yaşlarda bazısının ayda 10, birtakımın 40, bazısının yalnızca 2 saat muhtaçlığı olabiliyor. Ortalama 30 saatlik haftalık eğitim programının yalnızca 2 saati devlet tarafınca karşılanıyor diyebiliriz.
İŞ HAYATINA KATILIYORLAR
– Otizmli bireyler bilhassa ileri yaşlarda ailede kendileriyle ilgilenecek kimse yoksa çaresiz duruma düşebiliyor. Bu durum nasıl önlenebilir? Memnun ve bağımsız yaşayabilecekleri merkezler, köyler vb. kurulamaz mı?
Mesleksel iş koçları ile otizmli bireylere iş ortamında gereken takviye sistemi kurulduğunda otizmli bireyler, iş ömrüne katılabiliyor; ekonomimize katkıda bulunabiliyor. Otizmli çocukların nitelikli eğitime erişimlerinin sağlanması, yeterlilikleri ve kapasitelerinin artırılması, istihdam edilebilecekleri iş alanlarında artış sağlayacaktır. Alışılmış istihdamın bir modülü olamayacak seviyede otizmli bireyler de var. Bu durumda devlet ve lokal idare tarafınca kurulacak ve desteklenecek nitelikli gündüzlü bakımevleri olmalıdır. Bu merkezlerde günlük ömür ve istihdam hünerleri kazandırılmalı, tıbbi ve toplumsal ihtiyaçları planlanarak karşılanmalıdır.
Okumaya devam et...