mudhaber
Aktif Üye
Erken seçim tartışmalarını ‘İktidarın suyu bulandırma çabası’ olarak pahalandıran eski Cumhuriyet Savcısı Bülent Yücetürk, kamuoyunun tartıştığı soruları SÖZCÜ için yanıtladı.
“İktidar olağan kurallarda Haziran ayında yapılması gereken seçimleri öne almak istiyor. Lakin bu ortada kendi yazdıkları maddeyi beğenmiyorlar, bugünkü şartlarda işlerine gelmiyor, tartıştırıp suyu bulandırıyorlar” diyen Yücetürk, “Kendi koydukları kuralları dahi eğip bükme peşindeler. Elini kolunu bağlayan meşruiyet tartışması yani bir kere daha aday olabilir mi? Şayet kendisi karar alarak seçim tarihini öne çekerse bu sorunu kucağında buluyor. Zira muhalefetin dayanağı olmadığı için Meclis’e bu sonucu aldıramıyor. Bu kere de buradan bir mağduriyet çıkar mı diye uğraşıyor” dedi. İşte tartışılan sorulara Yücetürk’ün cevapları:
116’NCI UNSUR ÇOK AÇIK
– Cumhurbaşkanı Meclis’i feshedebilir mi? Yoksa yalnızca seçimlerin yenilenmesine mi karar verebiliyor? Bu ikisi içinde ne fark var?
İkisi içinde bir fark yok. Anayasa’nın 116’ncı Hususu fazlaca açık, ikinci fıkrasında “Cumhurbaşkanının seçimlerin yenilenmesine karar vermesi halinde, Meclis genel seçimi ile Cumhurbaşkanlığı seçimi birlikte yapılır” deniyor. Cumhurbaşkanı seçim sonucu aldığında bu unsur gereği Meclis’in de yenilenmesi gerekecek yani feshedecek.
– Anayasa 116’ya bakılırsa Cumhurbaşkanı seçimlerin yenilenmesine karar verdiği takdirde kaç gün ortasında seçim yapılması gerekiyor?
Bu hususta baş karışıklığının olmasının sebebi Milletvekili Seçim Kanunu ile Cumhurbaşkanı Seçim Kanunu’nun birbiri ile çelişiyor olması. Fakat, Cumhurbaşkanlığı Seçim Kanunu en son yürürlüğe giren yasa olarak uygulanacak. Buna göre de seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde bu karar 48 saat ortasında Resmi Gazete’de yayımlanarak ilan edilecek. Bu sonucun verildiği günden daha sonra gelen 60 günü takip eden birinci pazar günü Cumhurbaşkanı ile genel seçim birlikte yapılır. Bu durumda 14 Mayıs 2023’te yapılması düşünülen bir seçim için 14 Mart 2023’tilk evvel Meclis yahut Cumhurbaşkanı tarafınca seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi yasal mecburilik.
SEÇİM İÇİN ŞARTLAR OLUŞTU
– Cumhurbaşkanının seçimlerin yenilenmesine karar verirken bir münasebet sunması gerekiyor mu?
Hukuki bir münasebet sunmak zorunda değil. Fakat seçimlerin yenilenmesine karar verirken siyaseten bu yenilenmenin öne sürülen sebebini halka anlatmak zorunda. Seçimlerin yenilenmesi için tüm şartlar oluşmuştur.
– Meclis seçim sonucu alırsa süreç nasıl işleyecek?
Meclis’in seçimlerin yenilemesine karar vermesi lakin beşte üç sıklıkla yani 360 vekilin seçimlerin yenilenmesi istikametinde oy kullanımı ile mümkün. Bugünkü Meclis aritmetiğinde taraflar bu çoğunluğa sahip değil bir konsensüsle karar alınması da mümkün görünmüyor. Meclis sonucu olduğu için Cumhurbaşkanının veto etme yetkisi yok. Anayasa’nın 103’üncü hususuna bakılırsa, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile kanunlarda farklı kararlar bulunması halinde, kanun kararları uygulanır. Meclis’in birebir mevzuda kanun çıkarması durumunda, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi kararsız hale gelir. Bu düzenleme bu vakitte hiç uygulanmadı.
AKP Meclis’te azınlığa düşerse iktidarla uzlaşır
– Cumhurbaşkanı ayrı partiden Meclis çoğunluğu farklı partilerden olursa, örneğin Cumhurbaşkanı Erdoğan lakin Meclis’te AKP azınlık olursa çatışma yaşanır mı?
6’lı Masa’nın, Meclis’te çoğunluğu kazanması halinde AKP bloku sistemin değişmesi için iktidar ile uzlaşmak zorunda kalacaktır. Zira bu sistem Erdoğan’a bakılırsa dizayn edildi. AKP bu yetkileri bir diğerinin kullanacağını hiç düşünmedi. Biz bugün seçilmiş bir hükümdarı seçiyoruz. O kral Meclis’i, yargıyı yürütmeyi her şeyi belirliyor. 6’lı Masa’nın seçimi kazanması halinde bir süre ülkenin siyasi, ekonomik ve idari istikametten onarımı yapılıp gerekli yasal altyapı düzenlendikten daha sonra ülkeye, millete yük olmayacak biçimde seçimlere gidilebilir. Lakin bu fazlaca da gerekli değildir. Anayasa’ya konulacak ek bir unsurla seçimlere gitmeden parlamenter sisteme geçilebilir.
Erdoğan’ın 3. kere adaylığı Meclis’in sonucu ile mümkün
– Seçim vaktinde, yani Haziran ayında yapılırsa Erdoğan bir kere daha aday olabilir mi?
Anayasa’nın 101. Maddesi’ne nazaran Cumhurbaşkanı’nın nazaranv müddeti 5 yıldır. Bir kişi en çok iki sefer Cumhurbaşkanı seçilebilir. Erdoğan birincisi 2014 yılı ikincisi de 2018 yılı olmak üzere iki devir için seçildi. ötürüsıyla üçüncü periyot aday olması lakin Meclis’in seçimlerin yenilenmesine karar vermesi ile mümkün. Cumhurbaşkanı’nın seçilme yolu, vazife mühleti ve aday olma şartlarında bir değişiklik yapılmadı. Yani 2017 referandumundan evvelki seçildiği periyodu yok sayacak rastgele bir kural değişmedi. Yetkilerinin arttırılması evvelki bakılırsav müddetlerinin yok sayılması kararınu doğurmaz. Aksi fikrin kabulü Cumhurbaşkanı’nın bakılırsav ve yetkilerinde her değişiklik ona yeni bir hak tanır ki bu da hukuken kabul edilebilir bir sonuç değil. Meclis erken seçim sonucu alırsa adaylık tartışması bitecek. İstedikleri de bu. Erdoğan kendi karar alırsa ve seçildiği takdirde bir türel tartışma daima olacak.
ANAYASA NE DİYOR?
– 101. UNSUR: Cumhurbaşkanı adaylığını düzenleyen Anayasa’nın 101. Hususu şu biçimde: “Cumhurbaşkanı, kırk yaşını doldurmuş, yükseköğrenim yapmış, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip Türk vatandaşları içinden, direkt halk tarafınca seçilir. Cumhurbaşkanının nazaranv müddeti beş yıldır. Bir kimse en çok iki sefer Cumhurbaşkanı seçilebilir. Cumhurbaşkanlığına, siyasi parti kümeleri, en son yapılan genel seçimlerde toplam geçerli oyların tek başına yahut birlikte en az yüzde beşini almış olan siyasi partiler ile en az yüzbin seçmen aday gösterebilir. Genel oyla yapılacak seçimde, geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday, Cumhurbaşkanı seçilir. Birinci oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamayı izleyen ikinci pazar günü ikinci oylama yapılır. Bu oylamaya, birinci oylamada en epeyce oy almış iki aday katılır ve geçerli oyların çoğunluğunu alan aday, Cumhurbaşkanı seçilir. Seçimlerin tamamlanamaması halinde, yenisi nazaranve başlayıncaya kadar mevcut Cumhurbaşkanının bakılırsavi devam eder.
– 116. UNSUR: Türkiye Büyük Millet Meclisi, üye tamsayısının beşte üç çoğunluğuyla (360 milletvekili) seçimlerin yenilenmesine karar verebilir. hal bu türlü olunca Türkiye Büyük Millet Meclisi genel seçimi ile Cumhurbaşkanlığı seçimi birlikte yapılır. Cumhurbaşkanının seçimlerin yenilenmesine karar vermesi halinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi genel seçimi ile Cumhurbaşkanlığı seçimi birlikte yapılır. Cumhurbaşkanının ikinci periyodunda Meclis tarafınca seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde, Cumhurbaşkanı bir sefer daha aday olabilir. Seçimlerinin birlikte yenilenmesine karar verilen Meclisin ve Cumhurbaşkanının yetki ve vazifeleri, yeni Meclisin ve Cumhurbaşkanının bakılırsave başlamasına kadar devam eder. bu türlü seçilen Meclis ve Cumhurbaşkanının misyon müddetleri de beş yıldır.
“İktidar olağan kurallarda Haziran ayında yapılması gereken seçimleri öne almak istiyor. Lakin bu ortada kendi yazdıkları maddeyi beğenmiyorlar, bugünkü şartlarda işlerine gelmiyor, tartıştırıp suyu bulandırıyorlar” diyen Yücetürk, “Kendi koydukları kuralları dahi eğip bükme peşindeler. Elini kolunu bağlayan meşruiyet tartışması yani bir kere daha aday olabilir mi? Şayet kendisi karar alarak seçim tarihini öne çekerse bu sorunu kucağında buluyor. Zira muhalefetin dayanağı olmadığı için Meclis’e bu sonucu aldıramıyor. Bu kere de buradan bir mağduriyet çıkar mı diye uğraşıyor” dedi. İşte tartışılan sorulara Yücetürk’ün cevapları:
116’NCI UNSUR ÇOK AÇIK
– Cumhurbaşkanı Meclis’i feshedebilir mi? Yoksa yalnızca seçimlerin yenilenmesine mi karar verebiliyor? Bu ikisi içinde ne fark var?
İkisi içinde bir fark yok. Anayasa’nın 116’ncı Hususu fazlaca açık, ikinci fıkrasında “Cumhurbaşkanının seçimlerin yenilenmesine karar vermesi halinde, Meclis genel seçimi ile Cumhurbaşkanlığı seçimi birlikte yapılır” deniyor. Cumhurbaşkanı seçim sonucu aldığında bu unsur gereği Meclis’in de yenilenmesi gerekecek yani feshedecek.
– Anayasa 116’ya bakılırsa Cumhurbaşkanı seçimlerin yenilenmesine karar verdiği takdirde kaç gün ortasında seçim yapılması gerekiyor?
Bu hususta baş karışıklığının olmasının sebebi Milletvekili Seçim Kanunu ile Cumhurbaşkanı Seçim Kanunu’nun birbiri ile çelişiyor olması. Fakat, Cumhurbaşkanlığı Seçim Kanunu en son yürürlüğe giren yasa olarak uygulanacak. Buna göre de seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde bu karar 48 saat ortasında Resmi Gazete’de yayımlanarak ilan edilecek. Bu sonucun verildiği günden daha sonra gelen 60 günü takip eden birinci pazar günü Cumhurbaşkanı ile genel seçim birlikte yapılır. Bu durumda 14 Mayıs 2023’te yapılması düşünülen bir seçim için 14 Mart 2023’tilk evvel Meclis yahut Cumhurbaşkanı tarafınca seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi yasal mecburilik.
SEÇİM İÇİN ŞARTLAR OLUŞTU
– Cumhurbaşkanının seçimlerin yenilenmesine karar verirken bir münasebet sunması gerekiyor mu?
Hukuki bir münasebet sunmak zorunda değil. Fakat seçimlerin yenilenmesine karar verirken siyaseten bu yenilenmenin öne sürülen sebebini halka anlatmak zorunda. Seçimlerin yenilenmesi için tüm şartlar oluşmuştur.
– Meclis seçim sonucu alırsa süreç nasıl işleyecek?
Meclis’in seçimlerin yenilemesine karar vermesi lakin beşte üç sıklıkla yani 360 vekilin seçimlerin yenilenmesi istikametinde oy kullanımı ile mümkün. Bugünkü Meclis aritmetiğinde taraflar bu çoğunluğa sahip değil bir konsensüsle karar alınması da mümkün görünmüyor. Meclis sonucu olduğu için Cumhurbaşkanının veto etme yetkisi yok. Anayasa’nın 103’üncü hususuna bakılırsa, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile kanunlarda farklı kararlar bulunması halinde, kanun kararları uygulanır. Meclis’in birebir mevzuda kanun çıkarması durumunda, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi kararsız hale gelir. Bu düzenleme bu vakitte hiç uygulanmadı.
AKP Meclis’te azınlığa düşerse iktidarla uzlaşır
– Cumhurbaşkanı ayrı partiden Meclis çoğunluğu farklı partilerden olursa, örneğin Cumhurbaşkanı Erdoğan lakin Meclis’te AKP azınlık olursa çatışma yaşanır mı?
6’lı Masa’nın, Meclis’te çoğunluğu kazanması halinde AKP bloku sistemin değişmesi için iktidar ile uzlaşmak zorunda kalacaktır. Zira bu sistem Erdoğan’a bakılırsa dizayn edildi. AKP bu yetkileri bir diğerinin kullanacağını hiç düşünmedi. Biz bugün seçilmiş bir hükümdarı seçiyoruz. O kral Meclis’i, yargıyı yürütmeyi her şeyi belirliyor. 6’lı Masa’nın seçimi kazanması halinde bir süre ülkenin siyasi, ekonomik ve idari istikametten onarımı yapılıp gerekli yasal altyapı düzenlendikten daha sonra ülkeye, millete yük olmayacak biçimde seçimlere gidilebilir. Lakin bu fazlaca da gerekli değildir. Anayasa’ya konulacak ek bir unsurla seçimlere gitmeden parlamenter sisteme geçilebilir.
Erdoğan’ın 3. kere adaylığı Meclis’in sonucu ile mümkün
– Seçim vaktinde, yani Haziran ayında yapılırsa Erdoğan bir kere daha aday olabilir mi?
Anayasa’nın 101. Maddesi’ne nazaran Cumhurbaşkanı’nın nazaranv müddeti 5 yıldır. Bir kişi en çok iki sefer Cumhurbaşkanı seçilebilir. Erdoğan birincisi 2014 yılı ikincisi de 2018 yılı olmak üzere iki devir için seçildi. ötürüsıyla üçüncü periyot aday olması lakin Meclis’in seçimlerin yenilenmesine karar vermesi ile mümkün. Cumhurbaşkanı’nın seçilme yolu, vazife mühleti ve aday olma şartlarında bir değişiklik yapılmadı. Yani 2017 referandumundan evvelki seçildiği periyodu yok sayacak rastgele bir kural değişmedi. Yetkilerinin arttırılması evvelki bakılırsav müddetlerinin yok sayılması kararınu doğurmaz. Aksi fikrin kabulü Cumhurbaşkanı’nın bakılırsav ve yetkilerinde her değişiklik ona yeni bir hak tanır ki bu da hukuken kabul edilebilir bir sonuç değil. Meclis erken seçim sonucu alırsa adaylık tartışması bitecek. İstedikleri de bu. Erdoğan kendi karar alırsa ve seçildiği takdirde bir türel tartışma daima olacak.
ANAYASA NE DİYOR?
– 101. UNSUR: Cumhurbaşkanı adaylığını düzenleyen Anayasa’nın 101. Hususu şu biçimde: “Cumhurbaşkanı, kırk yaşını doldurmuş, yükseköğrenim yapmış, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip Türk vatandaşları içinden, direkt halk tarafınca seçilir. Cumhurbaşkanının nazaranv müddeti beş yıldır. Bir kimse en çok iki sefer Cumhurbaşkanı seçilebilir. Cumhurbaşkanlığına, siyasi parti kümeleri, en son yapılan genel seçimlerde toplam geçerli oyların tek başına yahut birlikte en az yüzde beşini almış olan siyasi partiler ile en az yüzbin seçmen aday gösterebilir. Genel oyla yapılacak seçimde, geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday, Cumhurbaşkanı seçilir. Birinci oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamayı izleyen ikinci pazar günü ikinci oylama yapılır. Bu oylamaya, birinci oylamada en epeyce oy almış iki aday katılır ve geçerli oyların çoğunluğunu alan aday, Cumhurbaşkanı seçilir. Seçimlerin tamamlanamaması halinde, yenisi nazaranve başlayıncaya kadar mevcut Cumhurbaşkanının bakılırsavi devam eder.
– 116. UNSUR: Türkiye Büyük Millet Meclisi, üye tamsayısının beşte üç çoğunluğuyla (360 milletvekili) seçimlerin yenilenmesine karar verebilir. hal bu türlü olunca Türkiye Büyük Millet Meclisi genel seçimi ile Cumhurbaşkanlığı seçimi birlikte yapılır. Cumhurbaşkanının seçimlerin yenilenmesine karar vermesi halinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi genel seçimi ile Cumhurbaşkanlığı seçimi birlikte yapılır. Cumhurbaşkanının ikinci periyodunda Meclis tarafınca seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde, Cumhurbaşkanı bir sefer daha aday olabilir. Seçimlerinin birlikte yenilenmesine karar verilen Meclisin ve Cumhurbaşkanının yetki ve vazifeleri, yeni Meclisin ve Cumhurbaşkanının bakılırsave başlamasına kadar devam eder. bu türlü seçilen Meclis ve Cumhurbaşkanının misyon müddetleri de beş yıldır.