celikci
Yeni Üye
Avustralyalı sinemacı Justin Kurzel istikrarlı bir biçimde ‘suç’ ve ‘şiddet’ temaları etrafında şekillendirdiği sinemasında bir sefer daha gerçek bir hadiseden yola çıkıyor son sineması “Nitram”da ve seyirciye rahatsız edici bir karakter çalışması sunuyor. İstanbul Sinema Festivali’nde izleyicyle buluşan (ve bu yıl ortasında vizyona girecek olan) sinema tahminen direktörün birinci sineması “Snowtown” kadar vurucu değil lakin başta bu sinemadaki rolüyle Cannes’da En Düzgün Erkek Oyuncu mükafatı alan Caleb Landry Jones olmak üzere fazlaca kuvvetli oyunculuk performanslarıyla puan kazanmayı bilen bir çalışma.
1996 yılında Port Arthur’da meydana gelen ve 35 kişinin vefatıyla sonuçlanan toplu katliama giden yolu anlatan sinema 1979 yılındaki bir yangın kazasının haber imgeleriyle açılıyor (bu kısmın da gerçek olduğunu anlıyoruz) ve yangına niçiniyet veren küçük çocuk ile ona mikrofon tutan muhabirin birinci izleyişte kahkahalara yol açan diyaloğuyla birinci taşı döşüyor: “bir daha ateşle oynayacak mısın pekala?” “elbet”…
Bu sahnenin çabucak akabinde konutunun bahçesinde çatapatlar patlatan genç bir adamın imajı giriyor kareye (Caleb Landry Jones) ve artık 1996’da olduğumuzu, ismini hiç duymayacağımız lakin kendisine sık sık Nitram (aslında gerçek isminin tersten okunuşu) diye seslenilen bu genç adamın bariz bir zeka geriliği sorunu olduğunu ve şiddete meyeden fakat bir o kadar da naif bir ruha sahip olduğunu hemencecik anlıyoruz. Kurzel ve daha evvel de birlikte çalıştığı senarist Shaun Grant fazlaca kısa bir müddetde izleyiciyi kıssanın içine sokmakta ve karakterin eskizini bir an evvel çizerek ilgisinin odağını işaret etmekte son derece maharetliler, onu teslim lazım.
KURZEL OLAYA DEĞİL KARAKTERE ODAKLANIYOR
Bugüne dek ismine İngilizcede ‘mass shooting‘ de denilen buna emsal toplu katliamların mevzu edildiği epeyce sinema izledik doğrusu. Çabucak birinci aklıma gelenleri sıralayacak olursam Gus Van Sant’in “Elephant”, Denis Villeneuve imzalı “Polytechnique” ya da her ikisi de birebir olayı bahis edinen “Utoya: July 22” (Erik Poppe) ve “22 July” (Paul Greengrass) üzere. Her biri de gerçek olaylardan hareketle çekilen bu sinemalar varken Justin Kurzel’in bir daha misal bir olaydan hareketle çektiği “Nitram”da farklı ne var sorusu hem epeyce yerli yerinde tıpkı vakitte sinemaya dair tahminen de en değerli açılımı sağlayacak soru…
niye derseniz Kurzel bir bakıma bu anlaşılması, manalandırılması mutlaka imkansız olaya en yakından bakan sinemacılardan biri olmuş ve olayın kendisini hiç göstermeyerek hem daha evvel çekilmiş sinemalardan kendini ayırmayı bilmiş (çünkü onun için olayın kendisi değil, oraya giden süreçte karakterin geçirdiği dönüşüm önemli) tıpkı vakitte dikkatimizi öteki bir yere çekerek (bireysel silahlanmanın ne kadar büyük bir tehlike olduğu) soruna özgün bir bakış açısı kazandırmaya çalışmış.
Daima söylemiş olduğimiz ancak daha sonra üzerinde durmadığımız bir mevzu değil mi sahiden de; yani ‘katil’ eline bir silah alamasa, yasalar ferdi silahlanmayı tam manasıyla engellese bu ve gibisi şiddet olayları tahminen de hiç yaşanmayacak. Alışılmış ülkemizde işlenen bayan cinayetlerini hiç katmıyorum bile, çünkü o bahiste silahların yasaklanması bile yetmiyor maalesef, onursuzlar elleriyle katlediyor ulaşabildiği birinci hanımı.
Sonuç olarak Justin Kurzel 1996 Port Arthur katliamının faili olan karakteri mümkün olan tüm boyutlarıyla (ailesi, kendisi kadar ‘tuhaf’ bir karakter olan Helen ile kurduğu gizemli bağı ve onunla dalga geçmeyi hiç bırakmayan arkadaş etrafı burada onu şekillendiren dış ögeler olarak giriyor filme) ele alıyor ve bilhassa oyuncularından (anne rolünde Judy Davis, baba rolünde Antony LaPaglia ve Helen rolünde de Essie Davis; her biri hayli iyi) aldığı üst seviye performanslarla seyircisini bir çok rahatsız etmeyi beceriyor. Sinemada ses ögesinin da bu huzursuz edici atmosferin oluşumunda epeyce büyük tesiri olduğunu belirtmek koşul bu ortada, gerek aniden patlayan silahın sesi, gerekse Nitram’ın zorda kalmış bir hayvanı andıran çığlık ve ağlamaları yer yer kulağınızı tıkama hissi verecek kadar kuvvetli.
Öte yandan Port Arthur Katliamı daha sonrası Avustralya maddelerinin süratle değiştiğini ve kişisel silahlanmanın alabildiğine zorlaştığını bilgi olarak yazan Kurzel son vakit içinderda işlerin eskiye döndüğünü ve büyük tehlikelerin çabucak köşebaşında beklediğini eklemeyi de ihmal etmemiş. İşin bu yanı karamsarlığa düşmek için kâfi de artar bile; bilhassa bu biçimde bir kıssadan daha sonra.
Okumaya devam et...
1996 yılında Port Arthur’da meydana gelen ve 35 kişinin vefatıyla sonuçlanan toplu katliama giden yolu anlatan sinema 1979 yılındaki bir yangın kazasının haber imgeleriyle açılıyor (bu kısmın da gerçek olduğunu anlıyoruz) ve yangına niçiniyet veren küçük çocuk ile ona mikrofon tutan muhabirin birinci izleyişte kahkahalara yol açan diyaloğuyla birinci taşı döşüyor: “bir daha ateşle oynayacak mısın pekala?” “elbet”…
Bu sahnenin çabucak akabinde konutunun bahçesinde çatapatlar patlatan genç bir adamın imajı giriyor kareye (Caleb Landry Jones) ve artık 1996’da olduğumuzu, ismini hiç duymayacağımız lakin kendisine sık sık Nitram (aslında gerçek isminin tersten okunuşu) diye seslenilen bu genç adamın bariz bir zeka geriliği sorunu olduğunu ve şiddete meyeden fakat bir o kadar da naif bir ruha sahip olduğunu hemencecik anlıyoruz. Kurzel ve daha evvel de birlikte çalıştığı senarist Shaun Grant fazlaca kısa bir müddetde izleyiciyi kıssanın içine sokmakta ve karakterin eskizini bir an evvel çizerek ilgisinin odağını işaret etmekte son derece maharetliler, onu teslim lazım.
KURZEL OLAYA DEĞİL KARAKTERE ODAKLANIYOR
Bugüne dek ismine İngilizcede ‘mass shooting‘ de denilen buna emsal toplu katliamların mevzu edildiği epeyce sinema izledik doğrusu. Çabucak birinci aklıma gelenleri sıralayacak olursam Gus Van Sant’in “Elephant”, Denis Villeneuve imzalı “Polytechnique” ya da her ikisi de birebir olayı bahis edinen “Utoya: July 22” (Erik Poppe) ve “22 July” (Paul Greengrass) üzere. Her biri de gerçek olaylardan hareketle çekilen bu sinemalar varken Justin Kurzel’in bir daha misal bir olaydan hareketle çektiği “Nitram”da farklı ne var sorusu hem epeyce yerli yerinde tıpkı vakitte sinemaya dair tahminen de en değerli açılımı sağlayacak soru…
niye derseniz Kurzel bir bakıma bu anlaşılması, manalandırılması mutlaka imkansız olaya en yakından bakan sinemacılardan biri olmuş ve olayın kendisini hiç göstermeyerek hem daha evvel çekilmiş sinemalardan kendini ayırmayı bilmiş (çünkü onun için olayın kendisi değil, oraya giden süreçte karakterin geçirdiği dönüşüm önemli) tıpkı vakitte dikkatimizi öteki bir yere çekerek (bireysel silahlanmanın ne kadar büyük bir tehlike olduğu) soruna özgün bir bakış açısı kazandırmaya çalışmış.
Daima söylemiş olduğimiz ancak daha sonra üzerinde durmadığımız bir mevzu değil mi sahiden de; yani ‘katil’ eline bir silah alamasa, yasalar ferdi silahlanmayı tam manasıyla engellese bu ve gibisi şiddet olayları tahminen de hiç yaşanmayacak. Alışılmış ülkemizde işlenen bayan cinayetlerini hiç katmıyorum bile, çünkü o bahiste silahların yasaklanması bile yetmiyor maalesef, onursuzlar elleriyle katlediyor ulaşabildiği birinci hanımı.
Sonuç olarak Justin Kurzel 1996 Port Arthur katliamının faili olan karakteri mümkün olan tüm boyutlarıyla (ailesi, kendisi kadar ‘tuhaf’ bir karakter olan Helen ile kurduğu gizemli bağı ve onunla dalga geçmeyi hiç bırakmayan arkadaş etrafı burada onu şekillendiren dış ögeler olarak giriyor filme) ele alıyor ve bilhassa oyuncularından (anne rolünde Judy Davis, baba rolünde Antony LaPaglia ve Helen rolünde de Essie Davis; her biri hayli iyi) aldığı üst seviye performanslarla seyircisini bir çok rahatsız etmeyi beceriyor. Sinemada ses ögesinin da bu huzursuz edici atmosferin oluşumunda epeyce büyük tesiri olduğunu belirtmek koşul bu ortada, gerek aniden patlayan silahın sesi, gerekse Nitram’ın zorda kalmış bir hayvanı andıran çığlık ve ağlamaları yer yer kulağınızı tıkama hissi verecek kadar kuvvetli.
Öte yandan Port Arthur Katliamı daha sonrası Avustralya maddelerinin süratle değiştiğini ve kişisel silahlanmanın alabildiğine zorlaştığını bilgi olarak yazan Kurzel son vakit içinderda işlerin eskiye döndüğünü ve büyük tehlikelerin çabucak köşebaşında beklediğini eklemeyi de ihmal etmemiş. İşin bu yanı karamsarlığa düşmek için kâfi de artar bile; bilhassa bu biçimde bir kıssadan daha sonra.
Okumaya devam et...