celikci
Yeni Üye
Geçen Aralık ayında kapılarını açan “Maziye Bakma Konu Derin” başlıklı karma stant Anadolu’nun en dinamik kentlerinden Eskişehir’e özel bir katman ekleyen Odunpazarı Çağdaş Müze’yi (OMM) bir kere daha ilgi odağı haline getirdi. Birinci açıldığı 10 Aralık’ta ziyaret etme fırsatı bulamamıştık tahminen lakin bu defa küçük bir basın kümesiyle bir arada gezip inceledik ve açılışından beri tekrar gidemediğimiz OMM ve natürel ki Odunpazarı ile de bir manada hasret giderdik.
Müzenin tamamına yayılan ve kıymetli bir kısmı Erol ve İdil Tabanca koleksiyonlarına ilişkin olan stant ismini kamyon gerilerinde yer alan ve muhtemelen tam manasıyla memleketimize has bir sözde-felsefe çeşidi olan (bunu büyük bir dikkatle, bastığım incecik buzu çatlatmamaya itina göstererek yazıyorum fark ettiğiniz üzre) yazılardan alıyor. Bunu ben değil, müzenin küratoryal takımının başındaki Defne Casaretto söylüyor. Aslında bu tercihin standın niteliğine dair de kimi açılımları olduğunu düşünmek mümkün lakin seçkideki eserler o derece kuvvetli ki tüm kuşkularımız süratle siliniyor.
“Biz Birbirimizi Biliriz” – Hasan Özgür Top (2012)
OMM takımının tanımı şöyleki: “31 sanatkarın bir ortaya geldiği “Maziye Bakma Konu derin” isimli karma stant toplumsal normlara dayanan alışkanlıklara ve ‘öteki’yi tanımlama biçimlerine odaklanırken tabu, özgürlük ve tabir alanları üzere kavramları toplumsal sistem ve bu nizamın ritüelleri üzerinden sorguluyor.” Aklımızda bu kısa tanımlama ile sergiyi en üst kattan itibaren gezmeye başladığımızda bizi Hasan Özgür Top’un 80‘li 90’lı yılların tanınan arabesk imgelerinden yola çıkarak ürettiği ve hanımın yerini erkeğin aldığı işleri (mesela muhtemelen Hülya Avşar ya da Olağanüstü Avcı üzere periyodun bayan yıldızlarından biriyle İbrahim Tatlıses’in samimi bir pozunu ele alan bir yapıtta her iki figürü de erkeğe dönüştürmüş) karşılıyor ve Türkiye’deki en büyük ‘öteki’ kitlesinin bayan olduğu gerçeği ile örtüşen (ve erkeklik denen olgunun alabildiğine ‘lanetli’ bir hastalık olduğu) bir görüntü netleşiyor başlarda çabucak. daha sonrasında karşımıza çıkan her işi (ki bu işlerin bir kısmını İstanbul’da açılan kimi stantlarda daha evvel görmüştük elbet) bu kavramsal çerçeve ortasında kıymetlendirmek hiç de güç olmuyor elbette, çünkü memleketimizin yakın tarihi (ki aslında öncesinde de temiz değiliz hiçbirimiz) bu ötekileştirme ve kutuplaşma/kutuplaştırma olgusunun anavatatına dönmüş durumda. Ne yazık ki.
KONUYA BAKMA MAZİ DERİN
Tahminen fakat, tüm standa ve memlekete bu biçimde yaklaşmak da mümkün olabilir. Yani konuya bakma mazi derin diyerek tersten de bakabiliriz. Üstte özetlemek gerekirse değindiğim üzere, bugün yaşadığımız problemlerin, içimizi yakan (kimisi için yakıcı olan konu oburu için olmayabiliyor elbette, onu da unutmadan) problemlerin kökleri mazinin derinliklerinde gizli. O yüzden de mesela Şükran Moral, Kezban Arca Batıbeki, Manolya Çelikler, Zehra Çobanlı üzere sanatkarların işlerinde geleneklerin, yüzsenelerdır neredeyse değişmeyen alışkanlıkların, kodların, davranış biçimlerinin ele alınmış olması tam yerini bulan bir mana kazanıyor. Bu da natürel sergiyi oluştururken yapıtları seçen küratoryal grubunu bir başarısı diye düşünüyorum.
“Bayrak” – Şener Özmen (2010)
ERKEKLİK KONUSU ÖNEMLİ, LAKİN DERİN Mİ?
Dönüp dolaşıp birebir yere takılıyoruz tahminen lakin üç kata yayılan standın merkezindeki en can alıcı hususlardan biri “erkeklik” olduğu için biraz da. Mevzuya farklı açılardan yaklaşıldığını, sanatkarın kimliği, aidiyeti üzere unusurların da bu yaklaşımları belirlediğini belirtelim evvela. Sinan Tuncay’ın “Olamadığım Adamlara Mahsustur” serisindeki tüm figürlere kendi yüzünü yerleştirdiği işleri olsun, bayanın yokluğu üzerinden tasarladığı “Biz Birbirimizi Biliriz” serisi ile Hasan Özgür Top olsun ya da bir daha bayanın esamisinin okunmadığı ve daha yeni siyasi göndermeleriyle mevzuya farklı bir bakış getiren “Bayrak” işiyle Şener Özmen olsun daima birebir tema çerçevesinde, yani “erkeklik” tezahürleriyle dikkatimizi çekiyor.
“Erkek Erkeğe” – Zeyno Pekünlü (2012)
bir daha de sinemalardaki tüm bayan imgelerini ayıklayıp yalnızca adamların yer aldığı bir kurguyu önümüze getiren Zeyno Pekünlü’nün “Erkek Erkeğe” başlıklı siyah-beyaz görüntüsü bu seçkinin en çarpıcı işlerinden biri kanımca. Homo erotik çağrışımlar da içeren bu görüntüde erkeklik olgusunun aslında bayanı nasıl reddetiğinin de fazlaca net bir yorumu var. Natürel tüm bunların gerisinde erkekliğin, erkek dünyasının ne kadar derinlikten mahrum olduğuna dair bir algının da olduğunu itiraf etmek gerek. Sığ, yavan ve neredeyse uydurma bir dünya; zorlama, eksik, tekdüze bir hayat biçimi.
“Nazar Değdi Dünyama” – Canan (2011)
KONUYU BAYAN DEĞİŞTİRECEK; ÖLDÜRÜLMEZSE NATÜREL
Başa dönelim: Türkiye’deki en büyük öteki bayan. Ötekiliğin fiileşmiş hali bayan. Hal bu biçimde olunca stantta kadınlığa dair işler ayrıyeten ehemmiyet kazanıyor. Canan’ın pavyon afişlerini kendi imgesiyle bir daha ürettiği “Nazar Değdi Dünyama” başlıklı iş mesela, birinci bakışta renkli, neredeyse eğlenceli bir algı yaratıyor ancak yakından baktığınızda şu dipnotu görmemeniz ve her şeyin bnir anda değiştiğini hissetmemeniz imkansız: “adamların sevgisi hergün 3 bayan öldürüyor.”
“Kafes Projeleri 2: Kitsch Oda Projesi – Nereye Kadar?” – Kezban Arca Batıbeki (2005)
bir daha emsal bir yaklaşımı Kezban Arca Batıbeki’nin “Kafes Projeleri 2: Kitsch Oda Projesi – Nereye Kadar?” başlıklı işinde de gorebiliriz. Batıbeki her ne kadar ‘kitsch’liğiyle öne çıkıyor üzere görünse de karşılaşan her insanın epey aşina olduğu ve bir bayanın dünyasını yansıttığına kuşku etmediği bu odayı bir kafesin içine konumlandırarak bir erkek ya da erkeğe itaat etmeye zorlayan bir gelenek tarafınca hapishaneye dönüştürülen bir dünyayı canlandırmıyor mu? Bugün tahminen Batıbeki’nin 80‘lere gönderme yapan kitsch odaları eskisi kadar yaygın değil lakin TV’deki Gelin Konutu üzere programlardan yansıyan yeni model meskenler epey mu farklı dersiniz bu hapishanelerden, kafeslerden? Hiç sanmıyorum.
“Evli, Üç Erkekli” – Şükran Moral (2010)
SANATKARLARLA SÖYLEŞİLER
Meraklısına çabucak belirtelim; standa paralel olarak Aposto!’nun takviyesi ile hazırlanan podcast serisi Spotify ve Google Podcast üzerinden dinleyicilerle buluşuyor. OMM Editoryal Yöneticisi Büşra Erkara, bu podcast serisinde stantta işleri yer alan sanatkarlarla yapıtları aracılığıyla günümüz Türkiyesi’nde toplumsal aidiyet ve birey olmanın tarifleri üzerine konuşuyor.
MUBI İŞBİRLİĞİ İLE SİNEMA SEÇKİSİ
OMM ve MUBI, “Maziye Bakma Konu Derin” stant programı kapsamında hazırladığı özel sinema seçkisini sinemaseverlerle buluşturuyor. Standa paralel hazırlanan seçkide, stantta işlenen temalara dair birden fazla Türkiye haricindeki coğrafyalardan sanatkarların çektiği sinemalara yer verilmiş. Bu 12 sineması, MUBI üzerinden izlemek için mubi.com/omm adresinden 30 günlük deneme üyeliğini başlatmak kâfi.
“Masculin Féminin” (Jean-Luc Godard, 1966)
Seçkideki sinemalar şöyleki:
“A Short Sinema About Love” (Krzysztof Kieslowski, 1991), “Bisiklet” (Serhat Karaaslan, 2010), “Chocolat” (Lasse Hallström, 2000), “La jetée” (Chris Market, 1962), “Japan” (Carlos Reygadas, 2002), “Masculin Féminin” (Jean-Luc Godard, 1966), “Melancholia” (Lars von Trier, 2011), “The Beekeeper” (Theodoros Angelopoulos, 1986), “Vagabond” (Agnès Varda, 1985), “Valparaíso” (Joris Ivens, 1962), “Workers” (José Luis Valle, 2013) ve “2 or 3 Things I Know About Her” (Jean-Luc Godard, 1962).
“Suggested Place For You To See It” – Fatma Bucak (2013)
SIRALI TAM LİSTE
Hepsinden tek tek bahsetmek mümkün değil şüphesiz lakin stantta işleri bulunan sanatkarların tamamını sırasıyla analım: Ali Elmacı, Antonio Cosentino, Aydan Murtezaoğlu, Bengisu Bayrak, Can İncekara, CANAN, Cansu Yıldıran, Damla Yalçın, Eda Çekil, Fatma Bucak, Beğenilen Birincinin, Halil Altındere, Hasan Özgür Top, İhsan Oturmak, Kezban Arca Batıbeki, Manolya Çelikler, Memed Erdener, Mustafa Boğa, Nancy Atakan, Nilbar Güreş, Parıltı Koçak, Olgaç Bozalp, Pınar Yolaçan, Ramazan Can, Rehan Miskci, Sinan Tuncay, Şener Özmen, Şükran Moral, Zehra Çobanlı, Zeren Göktan ve Zeyno Pekünlü
OMM’da gerçekles¸en aktüel stant, aktiflik ve egˆitim programlarını takip etmek için www.omm.art adresini ziyaret edebilirsiniz. Ziyaret saatleri, bilet fiyatları, rehberli tipler ve ulas¸ım hakkında ayrıntılı bilgi için: https://www.omm.art/tr/ziyaret
Stant 31 Mayıs’a dek ziyaret edilebilir.
Okumaya devam et...
Müzenin tamamına yayılan ve kıymetli bir kısmı Erol ve İdil Tabanca koleksiyonlarına ilişkin olan stant ismini kamyon gerilerinde yer alan ve muhtemelen tam manasıyla memleketimize has bir sözde-felsefe çeşidi olan (bunu büyük bir dikkatle, bastığım incecik buzu çatlatmamaya itina göstererek yazıyorum fark ettiğiniz üzre) yazılardan alıyor. Bunu ben değil, müzenin küratoryal takımının başındaki Defne Casaretto söylüyor. Aslında bu tercihin standın niteliğine dair de kimi açılımları olduğunu düşünmek mümkün lakin seçkideki eserler o derece kuvvetli ki tüm kuşkularımız süratle siliniyor.
“Biz Birbirimizi Biliriz” – Hasan Özgür Top (2012)
OMM takımının tanımı şöyleki: “31 sanatkarın bir ortaya geldiği “Maziye Bakma Konu derin” isimli karma stant toplumsal normlara dayanan alışkanlıklara ve ‘öteki’yi tanımlama biçimlerine odaklanırken tabu, özgürlük ve tabir alanları üzere kavramları toplumsal sistem ve bu nizamın ritüelleri üzerinden sorguluyor.” Aklımızda bu kısa tanımlama ile sergiyi en üst kattan itibaren gezmeye başladığımızda bizi Hasan Özgür Top’un 80‘li 90’lı yılların tanınan arabesk imgelerinden yola çıkarak ürettiği ve hanımın yerini erkeğin aldığı işleri (mesela muhtemelen Hülya Avşar ya da Olağanüstü Avcı üzere periyodun bayan yıldızlarından biriyle İbrahim Tatlıses’in samimi bir pozunu ele alan bir yapıtta her iki figürü de erkeğe dönüştürmüş) karşılıyor ve Türkiye’deki en büyük ‘öteki’ kitlesinin bayan olduğu gerçeği ile örtüşen (ve erkeklik denen olgunun alabildiğine ‘lanetli’ bir hastalık olduğu) bir görüntü netleşiyor başlarda çabucak. daha sonrasında karşımıza çıkan her işi (ki bu işlerin bir kısmını İstanbul’da açılan kimi stantlarda daha evvel görmüştük elbet) bu kavramsal çerçeve ortasında kıymetlendirmek hiç de güç olmuyor elbette, çünkü memleketimizin yakın tarihi (ki aslında öncesinde de temiz değiliz hiçbirimiz) bu ötekileştirme ve kutuplaşma/kutuplaştırma olgusunun anavatatına dönmüş durumda. Ne yazık ki.
KONUYA BAKMA MAZİ DERİN
Tahminen fakat, tüm standa ve memlekete bu biçimde yaklaşmak da mümkün olabilir. Yani konuya bakma mazi derin diyerek tersten de bakabiliriz. Üstte özetlemek gerekirse değindiğim üzere, bugün yaşadığımız problemlerin, içimizi yakan (kimisi için yakıcı olan konu oburu için olmayabiliyor elbette, onu da unutmadan) problemlerin kökleri mazinin derinliklerinde gizli. O yüzden de mesela Şükran Moral, Kezban Arca Batıbeki, Manolya Çelikler, Zehra Çobanlı üzere sanatkarların işlerinde geleneklerin, yüzsenelerdır neredeyse değişmeyen alışkanlıkların, kodların, davranış biçimlerinin ele alınmış olması tam yerini bulan bir mana kazanıyor. Bu da natürel sergiyi oluştururken yapıtları seçen küratoryal grubunu bir başarısı diye düşünüyorum.
“Bayrak” – Şener Özmen (2010)
ERKEKLİK KONUSU ÖNEMLİ, LAKİN DERİN Mİ?
Dönüp dolaşıp birebir yere takılıyoruz tahminen lakin üç kata yayılan standın merkezindeki en can alıcı hususlardan biri “erkeklik” olduğu için biraz da. Mevzuya farklı açılardan yaklaşıldığını, sanatkarın kimliği, aidiyeti üzere unusurların da bu yaklaşımları belirlediğini belirtelim evvela. Sinan Tuncay’ın “Olamadığım Adamlara Mahsustur” serisindeki tüm figürlere kendi yüzünü yerleştirdiği işleri olsun, bayanın yokluğu üzerinden tasarladığı “Biz Birbirimizi Biliriz” serisi ile Hasan Özgür Top olsun ya da bir daha bayanın esamisinin okunmadığı ve daha yeni siyasi göndermeleriyle mevzuya farklı bir bakış getiren “Bayrak” işiyle Şener Özmen olsun daima birebir tema çerçevesinde, yani “erkeklik” tezahürleriyle dikkatimizi çekiyor.
“Erkek Erkeğe” – Zeyno Pekünlü (2012)
bir daha de sinemalardaki tüm bayan imgelerini ayıklayıp yalnızca adamların yer aldığı bir kurguyu önümüze getiren Zeyno Pekünlü’nün “Erkek Erkeğe” başlıklı siyah-beyaz görüntüsü bu seçkinin en çarpıcı işlerinden biri kanımca. Homo erotik çağrışımlar da içeren bu görüntüde erkeklik olgusunun aslında bayanı nasıl reddetiğinin de fazlaca net bir yorumu var. Natürel tüm bunların gerisinde erkekliğin, erkek dünyasının ne kadar derinlikten mahrum olduğuna dair bir algının da olduğunu itiraf etmek gerek. Sığ, yavan ve neredeyse uydurma bir dünya; zorlama, eksik, tekdüze bir hayat biçimi.
“Nazar Değdi Dünyama” – Canan (2011)
KONUYU BAYAN DEĞİŞTİRECEK; ÖLDÜRÜLMEZSE NATÜREL
Başa dönelim: Türkiye’deki en büyük öteki bayan. Ötekiliğin fiileşmiş hali bayan. Hal bu biçimde olunca stantta kadınlığa dair işler ayrıyeten ehemmiyet kazanıyor. Canan’ın pavyon afişlerini kendi imgesiyle bir daha ürettiği “Nazar Değdi Dünyama” başlıklı iş mesela, birinci bakışta renkli, neredeyse eğlenceli bir algı yaratıyor ancak yakından baktığınızda şu dipnotu görmemeniz ve her şeyin bnir anda değiştiğini hissetmemeniz imkansız: “adamların sevgisi hergün 3 bayan öldürüyor.”
“Kafes Projeleri 2: Kitsch Oda Projesi – Nereye Kadar?” – Kezban Arca Batıbeki (2005)
bir daha emsal bir yaklaşımı Kezban Arca Batıbeki’nin “Kafes Projeleri 2: Kitsch Oda Projesi – Nereye Kadar?” başlıklı işinde de gorebiliriz. Batıbeki her ne kadar ‘kitsch’liğiyle öne çıkıyor üzere görünse de karşılaşan her insanın epey aşina olduğu ve bir bayanın dünyasını yansıttığına kuşku etmediği bu odayı bir kafesin içine konumlandırarak bir erkek ya da erkeğe itaat etmeye zorlayan bir gelenek tarafınca hapishaneye dönüştürülen bir dünyayı canlandırmıyor mu? Bugün tahminen Batıbeki’nin 80‘lere gönderme yapan kitsch odaları eskisi kadar yaygın değil lakin TV’deki Gelin Konutu üzere programlardan yansıyan yeni model meskenler epey mu farklı dersiniz bu hapishanelerden, kafeslerden? Hiç sanmıyorum.
“Evli, Üç Erkekli” – Şükran Moral (2010)
SANATKARLARLA SÖYLEŞİLER
Meraklısına çabucak belirtelim; standa paralel olarak Aposto!’nun takviyesi ile hazırlanan podcast serisi Spotify ve Google Podcast üzerinden dinleyicilerle buluşuyor. OMM Editoryal Yöneticisi Büşra Erkara, bu podcast serisinde stantta işleri yer alan sanatkarlarla yapıtları aracılığıyla günümüz Türkiyesi’nde toplumsal aidiyet ve birey olmanın tarifleri üzerine konuşuyor.
MUBI İŞBİRLİĞİ İLE SİNEMA SEÇKİSİ
OMM ve MUBI, “Maziye Bakma Konu Derin” stant programı kapsamında hazırladığı özel sinema seçkisini sinemaseverlerle buluşturuyor. Standa paralel hazırlanan seçkide, stantta işlenen temalara dair birden fazla Türkiye haricindeki coğrafyalardan sanatkarların çektiği sinemalara yer verilmiş. Bu 12 sineması, MUBI üzerinden izlemek için mubi.com/omm adresinden 30 günlük deneme üyeliğini başlatmak kâfi.
“Masculin Féminin” (Jean-Luc Godard, 1966)
Seçkideki sinemalar şöyleki:
“A Short Sinema About Love” (Krzysztof Kieslowski, 1991), “Bisiklet” (Serhat Karaaslan, 2010), “Chocolat” (Lasse Hallström, 2000), “La jetée” (Chris Market, 1962), “Japan” (Carlos Reygadas, 2002), “Masculin Féminin” (Jean-Luc Godard, 1966), “Melancholia” (Lars von Trier, 2011), “The Beekeeper” (Theodoros Angelopoulos, 1986), “Vagabond” (Agnès Varda, 1985), “Valparaíso” (Joris Ivens, 1962), “Workers” (José Luis Valle, 2013) ve “2 or 3 Things I Know About Her” (Jean-Luc Godard, 1962).
“Suggested Place For You To See It” – Fatma Bucak (2013)
SIRALI TAM LİSTE
Hepsinden tek tek bahsetmek mümkün değil şüphesiz lakin stantta işleri bulunan sanatkarların tamamını sırasıyla analım: Ali Elmacı, Antonio Cosentino, Aydan Murtezaoğlu, Bengisu Bayrak, Can İncekara, CANAN, Cansu Yıldıran, Damla Yalçın, Eda Çekil, Fatma Bucak, Beğenilen Birincinin, Halil Altındere, Hasan Özgür Top, İhsan Oturmak, Kezban Arca Batıbeki, Manolya Çelikler, Memed Erdener, Mustafa Boğa, Nancy Atakan, Nilbar Güreş, Parıltı Koçak, Olgaç Bozalp, Pınar Yolaçan, Ramazan Can, Rehan Miskci, Sinan Tuncay, Şener Özmen, Şükran Moral, Zehra Çobanlı, Zeren Göktan ve Zeyno Pekünlü
OMM’da gerçekles¸en aktüel stant, aktiflik ve egˆitim programlarını takip etmek için www.omm.art adresini ziyaret edebilirsiniz. Ziyaret saatleri, bilet fiyatları, rehberli tipler ve ulas¸ım hakkında ayrıntılı bilgi için: https://www.omm.art/tr/ziyaret
Stant 31 Mayıs’a dek ziyaret edilebilir.
Okumaya devam et...