BOTR
Yeni Üye
TÜİK, internet sitesinde, Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) unsur sepetinde unsur bazında fiyat yayımı yerine daha ayrıntılı endeks yayımına (COICOP 5) geçiş hakkında duyuru yayımladı.
Duyuruda, TÜİK’in Resmi İstatistik Programı kapsamında yayımlamakta olduğu tüm istatistiklerde olduğu üzere, TÜFE’yi de memleketler arası norm ve standartlar doğrultusunda, Avrupa İstatistikleri Uygulama Esasları’nın bütününü dikkate alarak hesapladığı ve yayımlandığı açıklandı.
TÜFE data derleme, sürece ve dağıtım süreçlerine ait tüm bilgilerin, TÜİK’in Kalite Teminat Çerçevesinde de tanımlanmış olan “erişilebilirlik ve açıklık” unsurları kapsamında internet sayfasında yayımlandığı tabir edilen duyuruda, “İstatistik üretim süreci, daima gelişen ve değişen toplumsal, ekonomik, teknolojik ve dönemsel şartlara ve bu doğrultuda artan gereksinim ve beklentilere dayalı olarak her geçen gün gelişmekte ve güzelleşmektedir.” sözü kullanıldı.
Duyuruda, ulusal istatistik ofislerinin memleketler arası standartlara uygun ürettikleri tüm istatistiklerin günün koşularına, piyasa ve kullanıcı gereksinimlerine karşılık verebilmesi için bütün bu gelişmelerin yanı sıra düzgün uygulama örneklerini de yakından takip ettikleri ve çalışmalarına yansıttıkları aktarılarak, bu doğrultuda, TÜFE kapsamında yayımlanmakta olan birtakım tabloların sunum formu ve içeriği konusunda, piyasadaki fiyat hareketlerinin kullanıcılar tarafınca daha yanlışsız okunması ve takip edilmesine imkan verecek kimi düzenlemeler yapıldığı bildirildi.
Aylık bazda yayımlanmakta olan ortalama husus meblağlarına ait tablonun da, kamuoyunda yanlış manaya ve aldatıcı değerlendirmelere niçiniyet verdiği için, Mayıs 2022 TÜFE sonuçlarının yayımlandığı tarihten itibaren güncellenmemesine karar verildiği belirtilen duyuruda, şunları kaydedildi:
“Bunun yerine Harcama Kümelerine bakılırsa Endeks sonuçları tablosunun kapsamı genişletilerek, Hedefe nazaran Ferdi Tüketim Sınıflaması-COICOP 4’lü seviye yerine, daha detaylı endeks değişimlerini içeren ve COICOP 5’i seviyeye denk gelen 144 temel başlık için endeks sonuçlarının yayımlanmasına başlanmıştır. 2022 yılı prestijiyle TÜFE kapsamında 409 unsur, 904 husus çeşidi için her ay yaklaşık 560 bin 392 fiyat derlenmektedir. Fiyat derleme sürecinin “madde çeşidi” seviyesinde yapılıp, dünya genelinde ortalama fiyatların tamamını yayımlayan neredeyse hiç bir ülke bulunmamasına karşın, ülkemizde “madde” seviyesinde yayımlanıyor olması, kelam konusu tablonun kamuoyunda yanlış bedellendiriliyor olmasının temel niçinidir. Sonuç olarak akaryakıtlı araç fiyatı olarak kamuoyuna sunulan unsur fiyatı, takip edilen tüm akaryakıtlı araçların ortalama fiyatını yansıtmaktaydı. Bu durum homojen olmayan tüm hususlar için geçerlidir. Bu minvalde verilebilecek bir öbür örnek ise taze zerzevat ve meyve fiyatlarıdır. Mevsimsel geçişlerde fiyat hareketliliği yüksek olan eserlerden, taze meyve ve zerzevat fiyatları haftada bir kere olmak üzere ayda dört kere derlenmektedir. Kelam konusu husus fiyatları tablosunda Kurumumuz tarafınca dört defa (her hafta) derlenmiş olan taze zerzevat ve meyve fiyatının ortalaması hesaplanarak yayımlanmaktaydı. Lakin, kamuoyunun son haftadaki (en güncel) fiyatlara odaklanması niçiniyle, Kurumumuz tarafınca açıklanan dört haftanın ortalamasına dayalı taze zerzevat ve meyve meblağları da başka eserler üzere çoğunlukla tartışma konusu olmaktaydı. Taze zerzevat ve meyvede genel olarak dönem girişi olan aylarda, dört hafta ortalaması, son hafta fiyatından yüksek olabilirken, dönem sonunda ise son hafta meblağlarına kıyasla daha yüksek ortalama fiyatlar oluşabilmekteydi. Kamuoyunda ise unsur bazında son hafta meblağlarından daha yüksek ortalama fiyat belirtildiğında rastgele bir tenkit gelmezken, tam karşıtı durumlarda Kurumumuz haksız tenkitlere maruz bırakılmaktaydı.”
Ülkelerin fiyat yayımlama durumları
Duyuruda, gerek mamüllerin homojen olmayan yapıları, gerekse aylık ortalama fiyatların haber bülteni yayımlandığı gündeki piyasa meblağlarından farklı olabilmesi üzere niçinlerden ötürü, dünya genelindeki ulusal istatistik ofislerinin büyük çoğunluğunun unsur seviyesinde fiyat yayımlamadığı aktarılarak, bu kapsamda Avrupa Birliği’ne (AB) üye ve aday ülkeler, EFTA ülkeleri, ABD ve Kanada’nın da yer aldığı 33 ulusal istatistik ofisinin internet sitelerinin de incelendiğinde, husus seviyesinde tüm fiyatları yayımlayan rastgele bir ülke bulunmadığının görüldüğü kaydedildi.
Bu kapsamda, ilgili ülkelerden 17’sinin hiç bir biçimde fiyat bilgisi paylaşmadığı, 9’unun seçilmiş hususların aylık ortalama fiyatlarını, 4’ünün seçilmiş hususların yıllık ortalama meblağlarını, 3’ünün ise yalnızca aylık güç meblağlarını yayımladığının tespit edildiği vurgulanan duyuruda, şu bilgiler verildi:
“İlgili ülkelerin deklare ettiğı endeks seviyelerine bakıldığında COICOP 4. ve 5. seviyelerde endeks ayrıntılarının paylaşımının ağırlaştığı görülmektedir. TÜİK’in 3 Haziran 2022 prestijiyle COICOP 4’lü düzeyden, daha ayrıntılı olan COICOP 5’li seviyeye geçmesinin yanı sıra, seçilmiş mamüllerin aylık değişim meblağlarının da yayımına başlamasıyla birlikte Türkiye’nin bu alanda, AB’ye üye ve aday ülkeler, EFTA ülkeleri, ABD ve Kanada’nın yer aldığı 33 ülke ortasında şeffaf olan ülkelerin başında yer aldığı, genel datalara dayalı olarak müşahade edilmektedir.”
Benzin ve motorin fiyatları hakkında kamuoyu bilgilendirmesi
Duyuruda ayrıyeten, akaryakıt ve motorin meblağlarının, TÜİK bölge müdürlükleri tarafınca aylık eser fiyat derleme devirlerinde, akaryakıt satış noktalarından derlendiği tabir edilerek, ilgili eserlere tüketim ölçüleri ise Güç Piyasası Düzenleme Kurumundan (EPDK) alınan günlük pompa satış ölçülerine ilişkin idari kayıtlardan temin edildiği bildirildi.
Özellikle akaryakıt ve motorin fiyatlarındaki günlük fiyat dalgalanmalarından ötürü, bu eserlere yönelik günlük talepler de genel prestijiyle artırımlı fiyatlar yansımadan evvel önemli oranda artış gösterdiğine işaret edilen duyuruda, şu değerlendirmelere yer verildi:
“Kurumumuz tarafınca ilgili eserlere ilişkin aylık ortalama satış fiyatı, günlük fiyatlarla günlük tüketim ölçülerinin ağırlıklandırılması metodu ile hesaplanmaktadır. Memleketler arası uygulamalar da fiyat değişikliği hesaplamalarının olabildiğince tüketim ölçüsü ile ağırlıklandırılmış fiyatlar üzerinden yapılmasını önermektedir. Birtakım basın yayın organlarında yer alan ve gerçek iktisadi talebin göz arkası edilerek, yalnızca ‘günlük ortalama fiyatlar’ üzerinden sıradan ortalama alma yoluyla elde edilen yüzeysel fiyatlarla Kurumumuz tarafınca ilgili eserlere yönelik günlük tüketim ölçüsünün da hesaplara dahil edilerek elde edilen “ağırlıklandırılmış ortalama tutarların” farklılık göstermesi, kullanılan metodolojilerin farklılığından kaynaklanmaktadır. Homojen eser kümelerinde dahi farklı formüller kullanılarak birebir unsur fiyatı neticelerina ulaşılmaya çalışılması sonucunda ortaya çıkan tartışmalar, TÜİK’in AB’ye üye ve aday ülkeler, EFTA ülkeleri, ABD ve Kanada’da olduğu üzere seçilmiş homojen unsurlar dışında kalan mamüllerin fiyatlarının yayımlanmaması sonucunın ne kadar isabetli bir karar olduğunun değerli bir göstergesidir.”
Duyuruda, TÜİK’in Resmi İstatistik Programı kapsamında yayımlamakta olduğu tüm istatistiklerde olduğu üzere, TÜFE’yi de memleketler arası norm ve standartlar doğrultusunda, Avrupa İstatistikleri Uygulama Esasları’nın bütününü dikkate alarak hesapladığı ve yayımlandığı açıklandı.
TÜFE data derleme, sürece ve dağıtım süreçlerine ait tüm bilgilerin, TÜİK’in Kalite Teminat Çerçevesinde de tanımlanmış olan “erişilebilirlik ve açıklık” unsurları kapsamında internet sayfasında yayımlandığı tabir edilen duyuruda, “İstatistik üretim süreci, daima gelişen ve değişen toplumsal, ekonomik, teknolojik ve dönemsel şartlara ve bu doğrultuda artan gereksinim ve beklentilere dayalı olarak her geçen gün gelişmekte ve güzelleşmektedir.” sözü kullanıldı.
Duyuruda, ulusal istatistik ofislerinin memleketler arası standartlara uygun ürettikleri tüm istatistiklerin günün koşularına, piyasa ve kullanıcı gereksinimlerine karşılık verebilmesi için bütün bu gelişmelerin yanı sıra düzgün uygulama örneklerini de yakından takip ettikleri ve çalışmalarına yansıttıkları aktarılarak, bu doğrultuda, TÜFE kapsamında yayımlanmakta olan birtakım tabloların sunum formu ve içeriği konusunda, piyasadaki fiyat hareketlerinin kullanıcılar tarafınca daha yanlışsız okunması ve takip edilmesine imkan verecek kimi düzenlemeler yapıldığı bildirildi.
Aylık bazda yayımlanmakta olan ortalama husus meblağlarına ait tablonun da, kamuoyunda yanlış manaya ve aldatıcı değerlendirmelere niçiniyet verdiği için, Mayıs 2022 TÜFE sonuçlarının yayımlandığı tarihten itibaren güncellenmemesine karar verildiği belirtilen duyuruda, şunları kaydedildi:
“Bunun yerine Harcama Kümelerine bakılırsa Endeks sonuçları tablosunun kapsamı genişletilerek, Hedefe nazaran Ferdi Tüketim Sınıflaması-COICOP 4’lü seviye yerine, daha detaylı endeks değişimlerini içeren ve COICOP 5’i seviyeye denk gelen 144 temel başlık için endeks sonuçlarının yayımlanmasına başlanmıştır. 2022 yılı prestijiyle TÜFE kapsamında 409 unsur, 904 husus çeşidi için her ay yaklaşık 560 bin 392 fiyat derlenmektedir. Fiyat derleme sürecinin “madde çeşidi” seviyesinde yapılıp, dünya genelinde ortalama fiyatların tamamını yayımlayan neredeyse hiç bir ülke bulunmamasına karşın, ülkemizde “madde” seviyesinde yayımlanıyor olması, kelam konusu tablonun kamuoyunda yanlış bedellendiriliyor olmasının temel niçinidir. Sonuç olarak akaryakıtlı araç fiyatı olarak kamuoyuna sunulan unsur fiyatı, takip edilen tüm akaryakıtlı araçların ortalama fiyatını yansıtmaktaydı. Bu durum homojen olmayan tüm hususlar için geçerlidir. Bu minvalde verilebilecek bir öbür örnek ise taze zerzevat ve meyve fiyatlarıdır. Mevsimsel geçişlerde fiyat hareketliliği yüksek olan eserlerden, taze meyve ve zerzevat fiyatları haftada bir kere olmak üzere ayda dört kere derlenmektedir. Kelam konusu husus fiyatları tablosunda Kurumumuz tarafınca dört defa (her hafta) derlenmiş olan taze zerzevat ve meyve fiyatının ortalaması hesaplanarak yayımlanmaktaydı. Lakin, kamuoyunun son haftadaki (en güncel) fiyatlara odaklanması niçiniyle, Kurumumuz tarafınca açıklanan dört haftanın ortalamasına dayalı taze zerzevat ve meyve meblağları da başka eserler üzere çoğunlukla tartışma konusu olmaktaydı. Taze zerzevat ve meyvede genel olarak dönem girişi olan aylarda, dört hafta ortalaması, son hafta fiyatından yüksek olabilirken, dönem sonunda ise son hafta meblağlarına kıyasla daha yüksek ortalama fiyatlar oluşabilmekteydi. Kamuoyunda ise unsur bazında son hafta meblağlarından daha yüksek ortalama fiyat belirtildiğında rastgele bir tenkit gelmezken, tam karşıtı durumlarda Kurumumuz haksız tenkitlere maruz bırakılmaktaydı.”
Ülkelerin fiyat yayımlama durumları
Duyuruda, gerek mamüllerin homojen olmayan yapıları, gerekse aylık ortalama fiyatların haber bülteni yayımlandığı gündeki piyasa meblağlarından farklı olabilmesi üzere niçinlerden ötürü, dünya genelindeki ulusal istatistik ofislerinin büyük çoğunluğunun unsur seviyesinde fiyat yayımlamadığı aktarılarak, bu kapsamda Avrupa Birliği’ne (AB) üye ve aday ülkeler, EFTA ülkeleri, ABD ve Kanada’nın da yer aldığı 33 ulusal istatistik ofisinin internet sitelerinin de incelendiğinde, husus seviyesinde tüm fiyatları yayımlayan rastgele bir ülke bulunmadığının görüldüğü kaydedildi.
Bu kapsamda, ilgili ülkelerden 17’sinin hiç bir biçimde fiyat bilgisi paylaşmadığı, 9’unun seçilmiş hususların aylık ortalama fiyatlarını, 4’ünün seçilmiş hususların yıllık ortalama meblağlarını, 3’ünün ise yalnızca aylık güç meblağlarını yayımladığının tespit edildiği vurgulanan duyuruda, şu bilgiler verildi:
“İlgili ülkelerin deklare ettiğı endeks seviyelerine bakıldığında COICOP 4. ve 5. seviyelerde endeks ayrıntılarının paylaşımının ağırlaştığı görülmektedir. TÜİK’in 3 Haziran 2022 prestijiyle COICOP 4’lü düzeyden, daha ayrıntılı olan COICOP 5’li seviyeye geçmesinin yanı sıra, seçilmiş mamüllerin aylık değişim meblağlarının da yayımına başlamasıyla birlikte Türkiye’nin bu alanda, AB’ye üye ve aday ülkeler, EFTA ülkeleri, ABD ve Kanada’nın yer aldığı 33 ülke ortasında şeffaf olan ülkelerin başında yer aldığı, genel datalara dayalı olarak müşahade edilmektedir.”
Benzin ve motorin fiyatları hakkında kamuoyu bilgilendirmesi
Duyuruda ayrıyeten, akaryakıt ve motorin meblağlarının, TÜİK bölge müdürlükleri tarafınca aylık eser fiyat derleme devirlerinde, akaryakıt satış noktalarından derlendiği tabir edilerek, ilgili eserlere tüketim ölçüleri ise Güç Piyasası Düzenleme Kurumundan (EPDK) alınan günlük pompa satış ölçülerine ilişkin idari kayıtlardan temin edildiği bildirildi.
Özellikle akaryakıt ve motorin fiyatlarındaki günlük fiyat dalgalanmalarından ötürü, bu eserlere yönelik günlük talepler de genel prestijiyle artırımlı fiyatlar yansımadan evvel önemli oranda artış gösterdiğine işaret edilen duyuruda, şu değerlendirmelere yer verildi:
“Kurumumuz tarafınca ilgili eserlere ilişkin aylık ortalama satış fiyatı, günlük fiyatlarla günlük tüketim ölçülerinin ağırlıklandırılması metodu ile hesaplanmaktadır. Memleketler arası uygulamalar da fiyat değişikliği hesaplamalarının olabildiğince tüketim ölçüsü ile ağırlıklandırılmış fiyatlar üzerinden yapılmasını önermektedir. Birtakım basın yayın organlarında yer alan ve gerçek iktisadi talebin göz arkası edilerek, yalnızca ‘günlük ortalama fiyatlar’ üzerinden sıradan ortalama alma yoluyla elde edilen yüzeysel fiyatlarla Kurumumuz tarafınca ilgili eserlere yönelik günlük tüketim ölçüsünün da hesaplara dahil edilerek elde edilen “ağırlıklandırılmış ortalama tutarların” farklılık göstermesi, kullanılan metodolojilerin farklılığından kaynaklanmaktadır. Homojen eser kümelerinde dahi farklı formüller kullanılarak birebir unsur fiyatı neticelerina ulaşılmaya çalışılması sonucunda ortaya çıkan tartışmalar, TÜİK’in AB’ye üye ve aday ülkeler, EFTA ülkeleri, ABD ve Kanada’da olduğu üzere seçilmiş homojen unsurlar dışında kalan mamüllerin fiyatlarının yayımlanmaması sonucunın ne kadar isabetli bir karar olduğunun değerli bir göstergesidir.”