‘Zorbanın cinsiyeti yok’

celikci

Yeni Üye
“Her zorba ölür bir gün elbette. Fakat evvel bir mevt yatağı hazırlar kendine, gencecik vücutlardan.” Federico Garcia Lorca’nın “Bernarda Alba’nın Evi” isimli yapıtından Pelin Temur’un uyarladığı Bernarda’nın tahminen de en çarpıcı repliklerindendi bu kelam. Can Ali Çalışandemir’in yönettiği, Onur Duru’nun direktör yardımcılığını yaptığı oyunda genç, başarılı ve ödüllü bir oyuncu olan Özge Arslan kişilikten kişiliğe geçiş yaparak tek başına sahneyi doldurdu. En son Kadıköy Boa Sahne’de izlediğimiz Bernarda’daki rolleriyle 22. Direklerarası Seyirci Ödülleri’nde “tek kişilik performans”, 29. Tiyatro Eleştirmenleri Birliği Tiyatro Ödülleri’nde “en âlâ bayan oyuncu” mükafatlarını kazanan Arslan, bir ailenin beş bayan üyesinin hayatlarını yansıtarak otorite ve zorbalık kavramlarının bir daha bayanları ezişini örnekliyor.

Bernarda eşini kaybetmiş, kızları ve annesiyle yaşayan ve sekiz yıl boyunca yas tutulacağını aileye dikte eden bir bayan. Son derece sert, otoriter, “dediğim dedik” bir tip. O denli ki bu süreçte konuta hiç kimse giremez ve meskenden çıkamaz. Mevt bile. Bayanlar ve erkekler noktasında tam bir eril tahakkümle kurallar koyan Bernarda, “Kadınlara iğne iplik yaraşır, erkeklere kırbaç ve katır. Ahlak hanımın işidir” diyecek kadar bağnazdır.

Özge Arslan ve Deniz Burak Bayrak

1 OYUNCU, 5 BAYAN…

Özge Arslan oyun boyunca sahnede gerilmiş olan beyaz çarşafların arkasına gidip gelip Bernarda’nın kızları Adela, Marsilyo, Angusia ve annesi Maria Josefa’yı izleyenlere tanıtıyor. Farklı karakter ve kişiliklere sahip olan bu bayanlarla Arslan’ın ani rol değişimi takdire bedel. Her birini kendi ses tonu, beden yapısı, zekâ düzeyi ve ahlak anlayışı ile veren Özge Arslan ile oyun daha sonrası bir ortaya geldik. Beş bayanı bir kişinin canlandırdığı oyun metnini görür görmez ne hissettiğini sorduğumda, “Önce huzursuz oldum zira daima kalabalık oyunlarda oynadım. Bu kadar fazla karakter olması noktasında fazlaca kaygılandım, birinci başta yapamam üzere geldi. Ancak direktörüm Can Ali beni daima yüreklendirdi” diyor. Çok inanarak bu işe başladığını ve kendisini Bernarda’ya “feda” ettiğini lisana getiren sanatçı, her bir rolde kendisini epey uygun hissettiğini lisana getiriyor.


“NE MAKÛS BİR İNSAN!”

Lorca’nın yapıtı beraberinde İspanya’daki faşist Franco rejimine de bir tenkit niteliğinde. Bu bağlamda, Bernarda özelinde hanımın zorbalığını bir bayan olarak Özge Arslan nasıl okuduğunu şöyleki tabir ediyor: “Bence zorbalığın cinsiyeti yok. Ne yazık ki zorba üzere düşünmediğimiz ‘kadın’ ya da ‘anne’nin de ne kadar dehşetli, tehlikeli olabileceği gerçeğini gösteriyor bize oyun. Bu, beş başka hanımın kıssasını anlatan bir bayan oyunu lakin zorbaya baktığımızda ‘ne makûs bir anne’ ya da ‘ne makus bir kadın’ değil ‘ne makûs bir insan’ diyoruz. Ben de buradan yola çıkarak başladım.”

Oyun mühletince Özge Arslan sahnede hayli tesirli dans şovları sergileyip müzikler da söylüyor. Oyun sonunda sanatçı Betül Arım’dan müziklerin Özge Arslan’a ilişkin olduğunu öğreniyoruz. Çok başarılı bir ses rengine sahip olduğu görülen sanatçı, ağıt havası uyandıran müzikleri da kendisi yazmış. Karakterlerin his durumları üzerinden müzik çalışmaları yapmayı hedeflediğini vurgulayan Arslan, her kahramanın bir makamı, bir tonu, bir rengi olduğunu ve onlara bunu yüklemeyi istediğini belirtiyor. Bu açıdan hayli taraflı bir sanatkarla da karşı karşıyayız.

Kadınların hepsinin kendisini epey zorladığını tabir ederken bütün postürleri algılayana, çözene, vücuduna oturtup hazmedene kadar epeyce uğraştığı anlaşılıyor. “Hamur yoğurur üzere hepsini emek vererek yoğurdum. Hepsini epeyce seviyorum” diye kelamlarını noktalıyor. Otoritenin bayan kimliğine uyguladığı cinsiyetçi ve ayrımcı baskıyı, mesken ortasında adeta kurulan bir rejimi gösteren Projeno2 oyunu Bernarda’nın alkışı bol olsun!

Okumaya devam et...